απόσπασμα από το κείμενο: Η ιστορική συνεργασία του ελλαδικού κράτους με το φασιστικό παράγοντα και η λειτουργική «θεωρία» των δύο άκρων
1950-1967
Από τις πρώτες κυβερνήσεις εξαφανίστηκε και διασύρθηκε ή πολιτικά αναχαιτίστηκε μέσω εκβιασμού για την αμερικανική βοήθεια, κάθε προσπάθεια εθνικής συμφιλίωσης όπως π.χ. αυτή του στρατηγού Πλαστήρα που θα μπορούσε να προωθήσει μια λύση σταθερότητας και μεγαλύτερης ανεξαρτησίας του ελληνικού κράτους. Ήδη από το 1948 η προώθηση της ιδέας δημιουργίας ξεχωριστής οργάνωσης που θα συνέδεε πυρήνες μέσα και έξω από τους μηχανισμούς για να εξασφαλίζει τη θεσμική υπαγωγή του ελληνικού κράτους στον αμερικανικό παράγοντα και να αποτελεί το έδαφος ανάσχεσης στον «κομουνιστικό δάκτυλο» βρήκε πρόσφορο έδαφος από τον στρατηγό Αλέξανδρο Παπάγο. Η δημιουργία του ΙΔΕΑ από αξιωματικούς του Ελληνικού Στρατού (η οποία ξεκίνησε από την καταστολή του κινήματος του ναυτικού στη Μέση Ανατολή) ήταν ο βασικός πυλώνας ο οποίος προωθήθηκε από τη CIA διεθνώς, παράλληλα με την οικονομική βοήθεια του σχεδίου Μάρσαλ το οποίο δίνονταν για την ανόρθωση της ελληνικής οικονομίας. Το σχέδιο Μάρσαλ ήταν για την περίοδο ένας βασικός λόγος για την υποταγή των ελληνικών κυβερνήσεων στα κελεύσματα της Δύσης, αφού σε κάθε περίπτωση «αποσκίρτησης» υπήρχε η απειλή της ανάκλησής του και ένας πόλεμος με την Τουρκία. Ένα σκληρό θεσμικό πλαίσιο δίωξης κάθε δραστηριότητας έθεσε σε λειτουργία το ελληνικό μετεμφυλιακό κράτος: στρατοδικεία, εκτελέσεις, φυλακίσεις, εξορίες, εκτοπίσεις, βασανιστήρια καθώς και έναν θεσμικό κοινωνικό αποκλεισμό της αριστεράς. Οι υποχρεωτικές δηλώσεις νομιμοφροσύνης για την εξεύρεση εργασίας, για την πρόσβαση σε κοινωνικές υπηρεσίες ακόμα και για την εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση μέχρι και την περίοδο μιας σχετικής εξομάλυνσης της περιόδου Γ. Παπανδρέου, ήταν οι κοινωνικές προεκτάσεις των διώξεων κατά του όποιου κινήματος. Από την άλλη κάθε μηχανισμός του κράτους ελεγχόταν σχεδόν απόλυτα από ανθρώπους που αμείβονταν για τις υπηρεσίες τους κατά του κομουνισμού. Εκκλησία και Εκπαίδευση εντάχθηκαν στην ίδια υπουργική δομή. Ένα κράμα χριστιανικού προτεσταντισμού-πουριτανισμού ξένου προς την ιστορική ανατολική ορθοδοξία, σε συνδυασμό με μια πατριδοκάπηλη εκπαίδευση ξεκίνησαν να θρέφουν ιδεολογικά τους απογόνους της γενιάς της ήττας. Οι κρατικές δομές εντάσσοντας την φιλοδυτική προπαγάνδα στον σκληρό πυρήνα του ανακάμπτοντα κοινωνικού συντηρητισμού λειτούργησαν σε μια ολόκληρη γενιά με αποτέλεσμα η αμερικανική κυριαρχία και ο αντικομουνισμός να θεωρούνται ως άξονες κοινωνικής συνοχής.
Με αργούς ρυθμούς η αριστερά η οποία στο μεγαλύτερο μέρος της ήταν απομονωμένη και κατασταλμένη και με θανατικές καταδίκες, με χιλιάδες πρόσφυγες που εγκλωβίστηκαν τελικά στις χώρες του Ανατολικού μπλοκ ξεκίνησε τα πρώτα της βήματα με αιτήματα την αμνηστία-δικαιώματα των πολιτικών κρατουμένων αλλά κυρίως για το κυπριακό ζήτημα το οποίο πήρε μεγάλες διαστάσεις μετά το κυπριακό δημοψήφισμα του 1950 για την Ένωση με την Ελλάδα. Αργότερα και με τις άπειρες παλινωδίες μεταξύ ψευδο-πατριωτισμού και ενδοτισμού των κυβερνήσεων και με την απειλή της ανάκλησης της βοήθειας Μάρσαλ, για την αριστερά το κυπριακό ζήτημα έγινε το «διαβατήριο» για το κοινωνικό κίνημα. Η διαδήλωση του 1956 ενάντια στις δολοφονίες-εκτελέσεις των Καραολή και Δημητρίου έχει τρεις νεκρούς και εκατοντάδες τραυματίες από σφαίρες της αστυνομίας. Έτσι ξεκίνησαν οι πρώτες προσπάθειες για την οργάνωση σωματείων και απεργιακών αγώνων παράλληλα με το σταμάτημα των εκτελέσεων και την θεσμική ελάφρυνση που στα μέσα της δεκαετία του 50 επετεύχθησαν και έδωσαν στην Αριστερά ένα μικρό προβάδισμα που πάντα συναντούσε τη συστηματική προσπάθεια των κυβερνήσεων να τη χτυπήσουν με σχέδια μυστικά οργανωμένα, όπως το σχέδιο «Περικλής» που περιλάμβανε τη νόθευση των εκλογικών αποτελεσμάτων. Επιπλέον, έως το 1961, με ευθύνη και πρωτοβουλία της κυβέρνησης Καραμανλή, δημιουργήθηκε μηχανισμός ελέγχου του Τύπου και της πληροφόρησης. Ο μηχανισμός αυτός αποτελούνταν από στρατιωτικούς και Έλληνες και ξένους δημοσιογράφους, οι μισθοί των οποίων καλύπτονταν από μυστικά κονδύλια της Γενικής Διεύθυνσης Τύπου και Πληροφοριών (ΓΔΤΠ) και της Κεντρικής Υπηρεσίας Πληροφοριών (ΚΥΠ). Οι αξιωματικοί που αποτελούσαν το μηχανισμό αυτό, αξιοποίησαν αργότερα την εμπειρία τους επιβάλλοντας τη δικτατορία. Μέχρι και την περίοδο που εκλέχθηκε η Ένωση Κέντρου με την ανεπίσημη υποστήριξη της αριστεράς, οι σχέσεις μεταξύ κυβέρνησης και Παλατιού ήταν σχεδόν πάντα άριστες εν σχέση με την αντικομουνιστική εκστρατεία αν και πάντα οι όποιες αποκλίσεις από την αμερικανική πολιτική είτε των κυβερνήσεων είτε του παλατιού, είτε οι συγκρούσεις των κομμάτων που διαχειρίζονταν την εξουσία, ανησυχούσαν το αμερικανικό παράγοντα. Η φιλοδυτική-φιλοαμερικανική πολιτική και με την φιλοευρωπαϊκή να κάνει τα πρώτα της βήματα, ήταν ο βασικός άξονας πάνω στον οποίο συγκροτούνταν οι αποφάσεις καθώς και ο διαρκής πόλεμος κατά των κομουνιστών από πλευράς Βασιλιά και στρατιωτικών του ΙΔΕΑ. Σε κοινωνικό πεδίο και μάλιστα της νεολαίας η ίδρυση της Εθνικής Κινήσεως Ομάδων Φοιτητών (ΕΚΟΦ) ήταν μια κίνηση που στήριζε τον έλεγχο στα πανεπιστήμια τα οποία έκριναν ότι έγιναν «άντρα» των κομουνιστών. Η ΕΚΟΦ με τραμπούκους και ασφαλίτες επιδιώκει να αναχαιτίσει την πλατεία διάδοση δημοκρατικών και αριστερών ιδεών στα πανεπιστήμια. Με επιθέσεις σε φοιτητικές οργανώσεις και σε φοιτητές, δημιουργήθηκε μια πολιτική μαγιά που έδωσε τα καλύτερα στελέχη της χούντας. Δήμαρχοι, νομάρχες, γραμματείς σε υπουργεία, υπουργοί και υφυπουργοί αξιοποιήθηκαν από τη χούντα σε ανταπόδοση των υπηρεσιών τους για την περίοδο του Καραμανλή από το 1957-1963. Εξ’ άλλου, ο Καραμανλής του μεταπολεμικού καθεστώτος ήταν αυτός που νομιμοποίησε το δουλεμπόριο ελλήνων μεταναστών-γκασταρμπάιντερ στη Γερμανία το 1960, αποκαθιστώντας τη σχέση με τη Γερμανία μετά την ευνοϊκή διευθέτηση της υπόθεση Μέρτεν, του ανθρώπου που ήταν υπεύθυνος για την μεταγωγή των εβραίων της Θεσσαλονίκης στο Άουσβιτς, στην οποία υποσκέλισε κάθε έννοια θεσμικής δικαιοσύνης και εξύψωσε σε σημείο αφάνταστο την υποτέλεια.
Η άνοδος της αριστεράς η οποία δεν ήταν μόνο εκλογική, αλλά κυρίως στο κίνημα, ήταν ένα γεγονός που ανησύχησε μετά το 1960 την αστική νομιμότητα. Η άνοδος αυτή, δίπλα σε αυτήν του Κέντρου το οποίο πλησίαζε στο να λάβει κυβερνητική εντολή, ήταν ιδιαίτερα ανησυχητική για τα ευρύτερα σχέδια των αμερικανών και τον επισφαλή ρόλο της Ελλάδας. Το παρακράτος και οι συνωμοτικοί μηχανισμοί αυτονομήθηκαν σε ένα μεγάλο βαθμό και έτσι η δολοφονία Λαμπράκη που ακολούθησε την παραίτηση του Καραμανλή, ήταν ένα σημαδιακό γεγονός που πήρε τεράστιες διαστάσεις μέχρι και το 1967. Το κράτος δεν μπορούσε να ελέγξει το «παρα»κράτος. Η νεολαία Λαμπράκη που δημιουργήθηκε στην πορεία κράτησε στοιχεία μιας ενότητας δικτύων και πυρήνων που ξέφευγαν από την απλή επιρροή της νόμιμης ΕΔΑ πόσο δε μάλλον από το παράνομο ΚΚΕ, και έδωσαν τη δυνατότητα μέσα από ένα πολύπλοκο πλαίσιο δράσης να εξαπλωθούν σε όλη την Ελλάδα. Νέοι από όλη τη χώρα για πρώτη φορά μπορούσαν μαζί με άλλους νέους της αριστεράς να συζητούν και να πράττουν όχι πάντα χωρίς τις επεμβάσεις των παρακρατικών τραμπούκων των τοπικών αστυνομικών τμημάτων. Ταυτόχρονα ένα ρεύμα διανοουμένων έδωσε για πρώτη φορά στην Ελλάδα ένα άλλο νόημα περί της ελληνικότητας η οποία είχε ήδη αρχίσει να κακοποιείται από τους φασιστικούς θεσμικούς μηχανισμούς της αμερικανοκρατίας και του αντικομουνισμού. Άνθρωποι προοδευτικοί όπως ο Σεφέρης, ο Ελύτης, ο Πικιώνης, ο Καπράλος, ο Θοδωράκης, ο Χατζιδάκης, ο Τσαρούχης, ο Παπανούτσος και άλλοι, έδωσαν μια πνευματική μάχη η οποία τοποθετούσε τον ελληνισμό σε μια άλλη ρότα. «Αποχαρακτηρισμένοι» οι περισσότεροι, χωρίς σχέσεις με την εξουσία παράλληλα, τοποθετήθηκαν σε ένα νέο περιεχόμενο για την Ελλάδα συναρμοσμένο με μια διεκδίκηση πολιτισμού που αφορά ιδιαίτερα αυτόν τον τόπο. Η περίοδος επίσης χαρακτηρίζεται από την έναρξη της αναζήτησης των δικαιωμάτων της νεολαίας, της γυναίκας, του παιδιού, με βάση τα πρότυπα εξέγερσης της νεολαίας της Ευρώπης και της Αμερικής.
Η διετία 65-66 είναι ιδιαιτέρως πολιτικά δραματική. Οι επεμβάσεις του παλατιού στο να καθορίσει την πολιτική σκηνή ανεβάζοντας και κατεβάζοντας κυβερνήσεις με καταλύτη το κυπριακό ζήτημα ήταν οι καθοριστικές πολιτικές διεργασίες που ενέτειναν την ένταση. Στην Κύπρο, το αμερικανικό διχοτομικό σχέδιο Άτσεσον εξέλισσε τη συνθήκη Ζυρίχης-Λονδίνου προωθώντας τον τουρκικό παράγοντα ως τον οριστικό περιφερειακό ρυθμιστή. Η αντίθεση του Μακάριου και των υποστηριχτών του από το ΑΚΕΛ και άλλων, έδινε κάθε φορά τον τόνο στην Ελλαδο-Κυπριακή διάσταση και στην εφαρμογή εκ μέρους της Ελλάδας του δόγματος Τρούμαν και της ελληνοτουρκική «συνεργασίας». Παράλληλα το εργατικό-φοιτητικό-πολιτικό κίνημα διεξήγε ύψιστους αγώνες, συνθετικούς με το αίτημα της δημοκρατίας, της ανεξαρτησίας, της παιδείας και της αναδιανομής του εισοδήματος. Η αποστασία της ομάδας Μητσοτάκη-Στεφανόπουλου από την ΕΚ επέτεινε αυτήν την αγανάκτηση και εκατοντάδες χιλιάδες λαού ξεχύθηκαν το καλοκαίρι του 1965 στην Αθήνα. Οι περισσότερες απεργίες και διαδηλώσεις στον κόσμο ήταν αυτές της διετίας πριν τη δικτατορία. Σε μια από αυτές τις διαδηλώσεις δολοφονείται ο Σωτήρης Πέτρουλας, μέλος της νεολαίας Λαμπράκη και ριζοσπάστης αριστερός. Την περίοδο αυτή το κίνημα συνίσταται από τάσεις που προέρχονται από διαφορετικές αφετηρίες (κοινωνικό, πολιτικό, ταξικό) και δημιουργεί ιδιαίτερα προβλήματα στην αμερικανοκρατία ενώ ο ανταγωνισμός στην πολιτική γίνεται όλο και πιο διακριτός ανάμεσα σε τμήματα της αστικής τάξης που έχουν φιλοευρωπαϊκό προσανατολισμό και σε άλλα με τον παραδοσιακό φιλοαμερικανικό ή απλά εκφράζουν αρχηγικές τάσεις που δεν ευνοούν μια πολιτική σταθερότητα. Η συνωμοσία των μετέπειτα χουντικών αρχηγών η οποία εξυφαίνει και τη συνωμοσία για την Κύπρο (οι οποίοι έχουν κάνει τη θητεία τους ως στελέχη της Εθνοφρουράς και της ελλαδικής Μεραρχίας στην Κύπρο) περνάει εκείνη την περίοδο τις πιο κρίσιμες στιγμές της. Μια σειρά από προβοκάτσιες που στήνουν οι πρωτεργάτες του πραξικοπήματος μεγαλώνουν το κλίμα ανασφάλειας και στοχοποιώντας την αριστερά, δίνουν την ευκαιρία της συσπείρωσης του χώρου τους μέχρι και την τελική λύση λίγες ημέρες πριν τις εκλογές της Άνοιξης του 1967 προλαβαίνοντας και το πραξικόπημα των στρατηγών που ετοίμαζε ο βασιλιάς και η Φρειδερίκη. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο το γεγονός ότι η κυβέρνηση Γ. Παπανδρέου, με την αποφασιστική συμβολή της ομάδας του τότε αντι-ιμπεριαλιστή Αντρέα προβάλλοντας το «σύμμαχοι ναι-δορυφόροι όχι» επαναδιαπραγματεύθηκε την επιχειρηματική αντίληψη των αμερικανών θέτοντας όρια στο μονοπώλιο της esso papas ή της γαλλικής Πεσινέ καθώς και άλλων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων αμερικανικού συμφέροντος ή στην περίπτωση του κυπριακού με παλινωδίες –έστω- μπλόκαρε το διχοτομικό σχέδιο Άτσεσον.
Το πραξικόπημα ήταν το αναπόφευκτο αποτέλεσμα μιας σειράς δράσεων εκ μέρους της αμερικανικής πολιτικής αλλά και ενός μέρους της αστικής τάξης και του Στρατού η οποία πλέον αντιμετώπιζε όχι ακριβώς το φάσμα του κομουνισμού αλλά μιας επικίνδυνης αμφισβήτησης των διεθνών δεδομένων για το χώρο της ΝΑ Μεσογείου. Η πάγια ανάγκη της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής για την επιρροή της στη Μέση Ανατολή και στην Αραβία των πετρελαίων, η αύξηση της επιρροής της ΕΣΣΔ η οποία απέκτησε προσβάσεις στην Αίγυπτο, τη Συρία και στην Κύπρο, οι εξελίξεις που σχετίζονταν με τις αλλαγές στα καθεστώτα της Μέσης Ανατολής αλλά και η αστάθεια που αυτή προκαλούσε, δεν επέτρεπε στην Ελλάδα να ακολουθήσει ένα –έστω- ανεξάρτητο δρόμο των «συμμάχων αλλά όχι των δορυφόρων» του Αντρέα. Η φασιστική ενίσχυση ήταν ο μόνος δρόμος, αφού ο κοινοβουλευτισμός ήταν διασπασμένος και δεν ενέδιδε απολύτως, προκειμένου η Ελλάδα να παραμείνει μια χώρα που θα εξυπηρετεί τα σχέδια του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ, δίνοντας μια οριστική διχοτομική λύση στο κυπριακό.
Πρόσφατα σχόλια