κρίσεις για το συνδικαλισμό στην Κύπρο

από το ε/κ αντικαπιταλιστικό γρανάζι

Η σημερινή κατάσταση των συντεχνιών (ΠΕΟ, ΣΕΚ, ΔΕΟΚ, ΠΑΣΥΔΥ κλπ) ανοίγει μια πληθώρα ερωτημάτων στους εργαζόμενους:

Αξίζει τον κόπο να συμμετέχουμε στις συντεχνίες;

Μπορούμε να έχουμε εμπιστοσύνη στις ηγεσίες των συντεχνιών;

Αξίζει τον κόπο να γίνονται πορείες, διαδηλώσεις, απεργίες;

Τα ερωτήματα αυτά δεν είναι καθόλου τυχαία. Αντανακλούν την κατάσταση που βρίσκονται σήμερα οι εργαζόμενοι με την ανεργία, τη μείωση των μισθών τους και τη διάλυση των εργασιακών δικαιωμάτων τους.

Αλλά ας δούμε, αρχικά, σε ποια κατάσταση βρίσκονται οι συντεχνίες.

αποδυνάμωση

Οι συντεχνίες σήμερα εμφανίζονται αρκετά αποδυναμωμένες σε σύγκριση με την ισχύ που διαθέτει το κεφάλαιο και οι επιχειρηματικοί όμιλοι έναντι των εργαζομένων. Δεν είναι καθόλου τυχαία, άλλωστε, η προσπάθεια των εργοδοτών να θεμελιώσουν και τυπικά τη θέση τους μέσα από τη νομοθετική ρύθμιση κατά των απεργιών που ζήτησε ο ΟΕΒ στις 30/3/2015. Η αποδυνάμωση των συντεχνιών καταγράφεται και στα σημαντικά χαμηλότερα ποσοστά των νέων εργαζομένων που εντάσσονται σε αυτές έναντι των εργαζόμενων μεγαλύτερης ηλικίας. Οι συντεχνίες «γερνούν»…

Ακόμα ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της κατάστασης είναι τα πολύ υψηλότερα ποσοστά συμμετοχής εργαζομένων στις συντεχνίες από παραδοσιακούς τομείς (βιομηχανία, οικοδομή, δημόσιο) και όχι από τους ταχύτατα αναπτυσσόμενους κλάδους των υπηρεσιών, όπου κυριαρχεί και πάλι η ομάδα των εργαζομένων νεαρής ηλικίας (20-35 ετών). Και εδώ αποτυπώνεται η αδυναμία των συντεχνιών στο να έχουν πρόσβαση και παρουσία σε αυτούς τους εργασιακούς χώρους.

αποξένωση

Στοιχείο της γενικότερης αποδυνάμωσης, είναι και το φαινόμενο της μη ενεργούς συμμετοχής των εργαζόμενων στις διαδικασίες της συντεχνίας. Το στοιχείο αυτό είναι κρίσιμο. Οι ηγεσίες των συντεχνιών έχουν άμεση σχέση με κόμματα που βρέθηκαν σε θέσεις εξουσίας (ΠΕΟ – ΑΚΕΛ, ΣΕΚ – ΔΗΣΥ, ΔΕΟΚ – ΕΔΕΚ). Έτσι, αφού οι εργαζόμενοι απουσιάζουν από τις διαδικασίες, οι συνδικαλιστικές ηγεσίες αφήνονται ελεύθερες να αποδέχονται τις αντιλαϊκές και αντεργατικές πολιτικές της εκάστοτε κυβέρνησης, γεγονός που με τη σειρά του ενισχύει περαιτέρω την απογοήτευσή τους και την απαξίωση της οργανωμένης συνδικαλιστικής δουλειάς. Χαρακτηριστικά παραδείγματα ήταν η αποδοχή από την ΠΕΟ ενός «ήπιου» μνημονίου επί διακυβέρνησης Χριστόφια (Σεπτέμβριος 2012), όπως και η διαχρονική προώθηση «ευέλικτων» και επισφαλών μορφών εργασίας από τη ΣΕΚ με απευθείας χρηματοδότηση στους εργοδότες από το κράτος (STAGE, ΑΝΑΔ κλπ).

Εδώ χρειάζεται να διευκρινίσουμε το εξής: οι σχέσεις συντεχνίας και πολιτικής (κόμματος/ οργάνωσης κλπ) εκτός από αναπόφευκτες είναι και απολύτως θεμιτές. Οι διεργασίες μέσα στο εργατικό κίνημα είναι ξεκάθαρα πολιτικό ζήτημα και όσοι προσπαθούν να αφαιρέσουν την πολιτική από αυτές στην πραγματικότητα επιδιώκουν την αποδυνάμωση των συντεχνιών. Το ζητούμενο, όμως, είναι , ποιων τα συμφέροντα εξυπηρετεί η κάθε πολιτική. Αν δηλαδή, η πολιτική υπηρετεί την εργατική προοπτική οπότε υπερασπίζεται τα εργατικά συμφέροντα ή αν στοχεύει απλώς στη διαχείρηση του υπάρχοντος συστήματος που στη σημερινή νεοφιλελεύθερη εκδοχή του αφήνει μηδαμινά περιθώρια ανάσας στους εργαζόμενους, οπότε υποχωρεί στα εργοδοτικά συμφέροντα.

Οι συνέπειες αυτής της λογικής είναι γνωστές σε όλους μας. Οι συντεχνίες και συνολικά οι εργαζόμενοι δεν κατάφεραν να αποκρούσουν την επίθεση που δέχτηκαν από το κεφάλαιο. Οι όποιες προσπάθειες έγιναν για κινητοποίηση του εργατικού κινήματος μέσα από διαμαρτυρίες και πορείες έπαιρναν αμέσως χαρακτήρα εκτόνωσης με ευθύνη των συνδικαλιστικών ηγεσιών που στόχευαν στη διαχείριση του θυμού και της αγανάκτησης των εργαζομένων και σε καμία περίπτωση στην επανάκτηση των χαμένων δικαιωμάτων και στην οργάνωση της αντεπίθεσης. Χαρακτηριστικές ήταν οι ολιγόωρες στάσεις εργασίας από διάφορους κλάδους εργαζομένων, χωρίς προοπτική για κάτι μαζικότερο και με μεγαλύτερη διάρκεια, όπως και οι λιγοστές συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας (ακόμα και μέρα Σάββατο, ούτε καν καθημερινή) που οργάνωνε συνήθως η ΠΕΟ, ενώ η ΣΕΚ δεν κινήθηκε ούτε καν “για την τιμή των όπλων”.

Πώς απαντάμε

Η εύκολη (φαινομενικά) λύση είναι ως εργαζόμενοι να απαξιώσουμε κι άλλο το θεσμό των συνδικάτων και να συμβάλλουμε στον αφανισμό τους. Είναι, όμως, αυτό προς τη σωστή κατεύθυνση; Μπορούμε ατομικά ο καθένας μας να αντιμετωπίσουμε την ολομέτωπη και πολύπλευρη επίθεση των εργοδοτών; Η απάντηση είναι ξεκάθαρη: Όχι.

Η συντεχνία αποτελεί ασπίδα προστασίας και όπλο για τους εργαζόμενους. Αρκεί να συνειδητοποιήσουμε ένα πράγμα: Οι συντεχνίες ανήκουν πρωτίστως στα μέλη τους, σε όλους εμάς που τους δίνουμε ύπαρξη, και μετά στις ηγεσίες τους. Είναι το καταφύγιό μας για ανασυγκρότηση και οργάνωση των αγώνων μας, για να περάσουμε στην αντεπίθεση. Καθήκον μας και συμφέρον μας ως εργαζόμενοι είναι να ενταχθούμε σε αυτές και να ενισχύσουμε το βαθμό εκπαίδευσης, ταξικής συνείδησης και οργάνωσής τους. Και επειδή αυτά δεν μπορούν να αποκτηθούν μόνο μέσα από ατομικές πρωτοβουλίες, χρειάζεται να φτιάξουμε καλά οργανωμένα σύνολα που σχηματίζονται μέσα από τη συλλογική δράση, την εμπειρία συμμετοχής στους μαζικούς αγώνες, το δέσιμο και τη συμπόρευση μεταξύ των διαφόρων κλάδων, την εκπαίδευση και την πολιτικοποίηση των μελών.

Μέσα από την δραστήρια και ενεργή παρουσία μας στη συντεχνία αφαιρούμε από την ηγεσία την αρμοδιότητα λήψης αποφάσεων που μέχρι τώρα έπαιρναν για εμάς χωρίς εμάς. Ο ρόλος της ηγεσίας περιορίζεται από το ρόλο του συνομιλητή με το πολιτικό σύστημα που είχε μέχρι σήμερα, σε αυτόν του απλού εκτελεστή των αποφάσεων που όλοι εμείς, τα μέλη, πήραμε συλλογικά μέσα από συνελεύσεις της βάσης.

Να ανακτήσουμε τον έλεγχο από τα κάτω

Οι πορείες, οι διαμαρτυρίες, οι απεργίες αποτελούν μια πρώτη απόπειρα απάντησης από την πλευρά των εργαζομένων. Τις περισσότερες φορές ξεκινούν σπασμωδικά και με δισταγμό, αλλά μέσα από οργάνωση και σωστή στόχευση μπορούν να γενικευτούν και να μετατραπούν σε μια ευρύτερη πολιτική αμφισβήτηση και σύγκρουση ενάντια στη κυβέρνηση, τους εργοδότες, το ντόπιο και ξένο κεφάλαιο, το καπιταλιστικό σύστημα. Γιατί κανένας δε γνωρίζει ή πράττει καλύτερα απ’ότι οι ίδιοι οι εργαζόμενοι, που αποφασίζουν συλλογικά να πάρουν τη ζωή στα χέρια τους. Αυτοί που στο δρόμο, οργανωμένα και μαζικά θα αγωνιστούν για ένα καλύτερο αύριο για αυτούς και τα παιδιά τους και θα απαιτήσουν ό,τι δικαιωματικά τους ανήκει, συνειδητοποιώντας ότι ως παραγωγοί του πλούτου έχουν πάντα στο πλευρό τους το δίκαιο του αγώνα τους, το δίκαιο των πολλών.

Είναι επιτακτική λοιπόν ανάγκη όλοι εμείς οι άνεργοι και οι άνεργες, οι μετανάστες και οι ντόπιοι, οι νέοι και οι μεγαλύτεροι εργαζόμενοι και εργαζόμενες να ενταχθούμε ενεργά στις συντεχνίες, να τις δυναμώσουμε και με το βλέμμα στις γενικότερες πολιτικές εξελίξεις, ντόπιες και διεθνείς, να παλέψουμε για το πέρασμα του ελέγχου τους στα μέλη τους και την οργάνωση ταξικών αγώνων που θα δικαιώνουν τις ελπίδες και τις ανάγκες του κόσμου μας.