από το ε/κ αντικαπιταλιστικό γρανάζι
Το 1925 ιδρύθηκε το Εργατικό Κέντρο στη Λεμεσό με στόχο τη συστέγαση των συντεχνιών/σωματείων, τον συντονισμό της δράσης τους, την ανάπτυξη της αλληλεγγύης και της ταξικής συνείδησης. Από τότε αρχίζει ο εορτασμός της Πρωτομαγιάς στην Κύπρο.
1925-1947: ταξική ένωση
Σε ψήφισμα προς την αποικιακή κυβέρνηση μεταξύ άλλων απαίτησαν εργατικούς νόμους για αναγνώριση των συντεχνιών, θέσπιση του οχταώρου, αποζημίωση των εργατικών ατυχημάτων, αποζημίωση για αδικαιολόγητες απολύσεις, προστασία των γυναικών και των ανήλικων εργαζομένων, κατάργηση της φορολογίας στα είδη πρώτης ανάγκης, φορολόγηση του κεφαλαίου και τερματισμό της αστυνομικής καταδίωξης εργατών και αγροτών στις πόλεις και στα χωριά. Η αποικιακή κυβέρνηση αντέδρασε άμεσα. Απέλασε τον Έλληνα κομμουνιστή γιατρό Νίκο Γιαβόπουλο, που ήταν που τους οργανωτικούς πυρήνες του “ταξικού συνδικαλιστικού κινήματος” και συστηματοποίησε την παρακολούθηση των κομμουνιστών εργατών, τις απειλές και γενικότερα την προσπάθεια τρομοκράτησής τους. Η κυπριακή αστική τάξη επικρότησε την απέλαση του Γιαβόπουλου και τη σκλήρυνση της αποικιακής πολιτικής. Παράλληλα μέσα στο αντικομμουνιστικό κλίμα της εποχής εμφανίστηκαν και φαινόμενα τραμπουκισμού (ξυλοδαρμών) με την ανοχή της αποικιακής αστυνομίας.”[i]
Κάποιες από τις σημαντικότερες Πρωτομαγιάτικες συγκεντρώσεις, παρά τα τεράστια εμπόδια (λογοκρισία, αστυνομοκρατία, κατάσχεση εράνων κ.ά.) και με διαρκώς μεγαλύτερη συμμετοχή ήταν:
- Το 1931 στην Εργατική Λέσχη Λευκωσίας.
- Το 1940 σε όλη τη Κύπρο “με αιτήματα την άρση των εκτοπιστικών διαταγμάτων στελεχών του Εργατικού Κινήματος, τη θέσπιση Εργατικής Νομοθεσίας και την εισαγωγή Κοινωνικών Ασφαλίσεων.” [ii]
- Το 1947 λόγω της σκληρής μάχης των Μεταλλωρύχων η Πρωτομαγιά γιορτάζεται στη Λεύκα και στο Μαυροβούνι. “Η αμερικάνικη διοίκηση της εταιρείας απαγόρευσε την εκδήλωση και εκβιαστικά έκλεισε για τρεις ημέρες τις εγκαταστάσεις (σ.σ. λοκάουτ). Οι Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι εργαζόμενοι θυσίασαν τα τρία μεροκάματα, που για τα δεδομένα της τότε εποχής ήταν δυσβάσταχτο κόστος, δεν πτοήθηκαν και εκατοντάδες ήταν αυτοί που πήραν μέρος στη μεγαλειώδη παρέλαση αψηφώντας τα μέτρα της Διεύθυνσης της εταιρείας και της αστυνομίας.” [ii]
1943-1958: εθνοτικός διαχωρισμός
Αντικομμουνισμός + εθνικισμός = διάσπαση
Παρά τις προϋπάρχουσες ιδεολογικές και εθνοτικές διαφορές, μέχρι τα μέσα της δεκαετίaς του ‘40, “η ενότητα της εργατικής τάξης έμπαινε ως επιτακτική προτεραιότητα…. Οι κομμουνιστές εξελίχτηκαν σε άτυπους ηγέτες του εργατικού κινήματος.” [i]
Όμως τη δεκαετία του 1940, ο αντιφασιστικός και ο αντιαποικιακός αγώνας άλλαξαν τις συνθήκες. Στην Κύπρο, το ΑΚΕΛ, με την πολιτική του Λαϊκού Μετώπου κέρδισε δυο από τους πέντε δήμους στις εκλογές του 1943. Η συστράτευση της ΠΣΕ (ΠΕΟ) με το ΑΚΕΛ στις δημοτικές εκλογές προκάλεσε αντιδράσεις ορισμένων μελών και οδήγησε στην ίδρυση των Νέων Συντεχνιών το 1944, με ελληνοχριστιανική πολιτική γραμμή και στήριξη από το Κυπριακό Εθνικό Κόμμα (ΚΕΚ).
“Ενώ οι Παλιές Συντεχνίες αυτοπροσδιορίζονταν ως ταξικές οργανώσεις, οι Νέες Συντεχνίες αυτοπροσδιορίζονταν ως εθνικές οργανώσεις. Αυτή ήταν η βασική ιδεολογική διαίρεση του συνδικαλιστικού κινήματος τη δεκαετία του 1940, που ήταν η δεκαετία της μεγαλύτερής του δύναμης. Και αυτή η ιδεολογική διαίρεση ήταν εμφανής στις συζητήσεις και στις εκδηλώσεις που οργανώνονταν – διαλογικές συζητήσεις και μαθήματα στην Αριστερά, άρθρα και διαλέξεις στην Δεξιά. Ενώ η Αριστερά έδινε έμφαση στην ταξική και υλιστική διαπαιδαγώγηση των εργατών, η Δεξιά έδινε έμφαση στην εθνική και αντικομμουνιστική διαπαιδαγώγηση των εργατών.”[i]
Η απαρχή του taksim
Η γραμμή του ΑΚΕΛ για εθνική αυτοδιάθεση, δηλαδή ένωση με την Ελλάδα, σηματοδοτεί την ολοκληρωτική επικράτηση του εθνικισμού στην ελληνοκυπριακή κοινότητα και οδήγησε οτην εμφάνιση και σταδιακή άνοδο του τουρκοκυπριακού εθνικισμού με βασικό σύνθημα την αποτροπή της Ένωσης μέσω του διαχωρισμού (taksim) των κοινοτήτων στην Κύπρο. “Οι πρώτες τουρκικές συντεχνίες εμφανίζονται το 1942. Ήταν όμως πολύ αδύναμες τόσο αριθμητικά όσο και οργανωτικά. Οι περισσότεροι Τουρκοκύπριοι εργάτες συνέχισαν να είναι μέλη της ΠΣΕ-ΠΕΟ. Οι Τουρκοκύπριοι εργάτες δεν έδειξαν ενθουσιασμό για το ξεχωριστό κίνημα πριν το 1956” παρά την εθνικιστική στροφή του ΑΚΕΛ και της ΠΣΕ-ΠΕΟ. [i]
Ακόμα και το 1958, τρία χρόνια μετά την εμφάνιση της ΕΟΚΑ και με τον τουρκοκυπριακό εθνικισμό σε ανοδική πορεία, χιλιάδες Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι εργάτες βγήκαν στους δρόμους ανεμίζοντας κόκκινα λάβαρα. Αυτή η ένωση των δύο κοινοτήτων κάτω από ένα κοινό σύμβολο (και σκοπό), ακολουθήθηκε από δολοφονίες Τουρκοκυπρίων πρωτοπόρων αγωνιστών από τα όργανα του εθνικισμού και την ΤΜΤ[ii]
2014: Δικοινοτική Πρωτομαγιά
Η απόφαση των συντεχνιών της ΠΕΟ και της DEVIS πέρυσι να οργανώσουν κοινή πρωτομαγιάτικη εκδήλωση Ε/Κ και Τ/Κ, αγκαλιάστηκε με ενθουσιασμό από πλήθος κόσμου και από τις δύο κοινότητες. Περίπου 5.000 άνθρωποι βρέθηκαν στο γήπεδο της Τσετίνκαγια, απέναντι από το Λήδρα Πάλας και διαδήλωσαν με ενθουσιασμό ενάντια στους κοινούς εχθρούς: τη λιτότητα, το φασισμό, τον εθνικισμό, που και στις δυο πλευρές του νησιού αποτελούν το ιστορικό σχέδιο εξασφάλισης της κυριαρχίας του κεφαλαίου πάνω στους εργαζόμενους. Οι υψωμένες γροθιές, τα χαμόγελα στα πρόσωπα των συντροφισσών και των συντρόφων, οι κόκκινες σημαίες και τα μαχητικά συνθήματα που δονούσαν την ατμόσφαιρα όλο το βράδυ μας γέμισαν αισιοδοξία. Μια αισιοδοξία που πηγάζει από τη εμπειρία ότι όταν η εργατική τάξη παλεύει ενωμένη μπορεί να τσακίσει τα διχαστικά σχέδια των από πάνω και να απελευθερώσει τον εαυτό της και ολόκληρη την κοινωνία
Η πρωτομαγιά σήμερα
90 χρόνια μετά τον εορτασμό της πρώτης πρωτομαγιάς στην Κύπρο, οι εργαζόμενοι ζουν τη βαρβαρότητα της πιο σκληρής επίθεσης του κεφαλαίου, που θέλει να πάρει την ιστορική ρεβάνς, να μηδενίσει τις κατακτήσεις και να επαναφέρει τους εργαζόμενους στον εργασιακό και κοινωνικό μεσαίωνα. Ο καπιταλισμός χτίζει τη γη της επαγγελίας για τους εργοδότες. Όλη η χώρα μετατρέπεται σε μια απέραντη ζώνη φτηνής, ευέλικτης, ενοικιαζόμενης στρατιάς ανθρώπων, χωρίς δικαιώματα. Βάζουν στο στόχαστρο τη συνδικαλιστική δράση, γιατί θέλουν τους εργαζόμενους χωρίς συνδικάτα, για να μπορούν να μας ξεζουμίζουν χωρίς εμπόδια.
Σήμερα προβάλλει ξανά η αναγκαιότητα των μαχητικών συνδικάτων. Η ανασυγκρότηση της συνδικαλιστικής δράσης, στη βάση των αξιών και του μαχητικού συνδικαλισμού, πάνω στις οποίες στηρίχθηκε και γράφτηκε η ιστορία των αγώνων του εργατικού κινήματος. Ένα οργανωμένο απεργιακό κύμα όπου οι εργαζόμενοι θα βγουν στην αντεπίθεση συντεταγμένα μαζί με την υπόλοιπη κοινωνία ενάντια στην κυβέρνηση και τις πολιτικές της, είναι απολύτως αναγκαίο.
Σήμερα που εφαρμόζονται οι πιο ακραίες νεοφιλελεύθερες πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, από τις πιο αντιδραστικές και αντεργατικές κυβερνήσεις της χώρας χρειαζόμαστε ξανά, την εργατική οργάνωση, τη διεθνιστική ενότητα, την ταξική αλληλεγγύη μας, για να μπορέσουμε ν’ αγωνιστούμε όλοι μαζί. Εργαζόμενοι στον ιδιωτικό και στο δημόσιο τομέα, ντόπιοι και μετανάστες, Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι μπορούμε να τους σταματήσουμε και να χτίσουμε το κοινό μας μέλλον! Γιατί ο μεγαλύτερος φόβος εθνικισμού και εργοδοτών και η μεγαλύτερη δύναμη των εργατών συνοψίζεται σε αυτό το απόσπασμα από την Πρωτομαγιάτικη προκήρυξη του 1926 [iii]:
…Οι πιέσεις των αφεντικών μας, η εκμετάλλευση από τους πλουτοκράτες πρέπει να μας ενώσουνε, Τούρκους και Χριστιανούς. Δε μας χωρίζουνε πια φυλετικά μίση και θρησκευτικοί φανατισμοί. Αφτά ανήκουνε στο παρελθόν. Σήμερα πρέπει όλοι αδερφωμένοι να διεκδικήσουμε τα δικαιώματα που έχουμε στη ζωή… Κανένας Οθωμανός και κανένας Χριστιανός εργάτης δεν πρέπει να λείψει από την αβριανή συγκέντρωση της Πρωτομαγιάς. Ζήτω η αδερφοσύνη των Ελλήνων και Τούρκων εργατών. Ζήτω οι εργάτες όλου του κόσμου.
αναφορές
[i] http://nekatomata.blogspot.com/2008/11/1920-1960-2112008.html
[ii] http://www.kathimerini.com.cy/index.php/index.php?pageaction=kat&modid=1&artid=86205&show=Y
[iii] (Ιστορία ΠΣΕ-ΠΕΟ 1941-1991, 1991)
Πρόσφατα σχόλια