από το αντικαπιταλιστικό ε/κ γρανάζι
Μέσα στα χρόνια της κρίσης, η εργατική τάξη του νησιού δέχεται μια λυσσαλέα επίθεση. Απέναντι σε αυτή την επίθεση η απάντηση του οργανωμένου εργατικού κινήματος είναι κατώτερη των περιστάσεων. Οι συντεχνίες δεν έχουν οργανώσει αποτελεσματικά τους εργατικούς αγώνες. Το τι κάνουμε για να ανατρέψουμε την υπάρχουσα κατάσταση είναι το σημαντικότερο διακύβευμα της περιόδου. Έχοντας αυτά κατά νου συναντηθήκαμε με τον Χρήστο Τομπάζο, οργανωτικό γραμματέα της ΠΕΟ, για να καταγράψουμε τις δικές του θέσεις και προτάσεις πάνω σε αυτά τα ζητήματα:
Κατ’αρχήν, σε τι κατάσταση θεωρείτε ότι βρίσκεται το συνδικαλιστικό/εργατικό κίνημα στην Κύπρο σήμερα;
Θα μιλήσω μόνο για την ΠΕΟ. Να ξεκαθαρίσω πρώτα ότι το συνδικαλιστικό κίνημα στην Κύπρο -οι διάφορες συνδικαλιστικές οργανώσεις- δεν συνδέεται μεταξύ του με καμμιά οργανωτική δομή.
Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι σήμερα οι εργαζόμενοι δέχονται μια άγρια επίθεση, στο επίπεδο των εργασιακών σχέσεων, των αποδοχών τους και της ασφάλειας που αισθάνονται και σίγουρα αυτό έχει έντονη επίδραση στην ΠΕΟ με την έννοια ότι τα μέλη μας προέρχονται κυρίως από τον ιδιωτικό τομέα που έχει δεχθεί μεγάλο πλήγμα. Για παράδειγμα, ο κατασκευαστικός τομέας που είναι η ψυχή του κινήματός μας έχει δεχθεί τρομακτικά πλήγματα. Η μεγάλη πλειοψηφία των οικοδόμων σήμερα είναι στην ανεργία. Η δική μας η εκτίμηση είναι ότι παρά τους αρνητικούς συσχετισμούς αποκρούσαμε αρκετές από τις επιθέσεις και έχουμε σημαντικές επιτυχίες τα τελευταία δύο χρόνια. Βεβαίως υπάρχουν προβλήματα και απώλειες, όμως το ότι μείναμε όρθιοι απέναντι σε αυτό το κύμα, μας έχει οδηγήσει στο τελευταίο μας γενικό συμβούλιο να καθορίσουμε το 2015 ως έτος αντεπίθεσης: οργανωτικής, υπεράσπισης των συλλογικών συμβάσεων, επαναδιεκδίκησης όσων παραχωρήσεων είχανε γίνει.
Ποια είναι τα βήματα που κάνει η ΠΕΟ για να οργανωθούν καλύτερα οι εργαζόμενοι και να ανακτήσει την εμπιστοσύνη των εργαζόμενων;
Τα συνδικάτα στις πλείστες ευρωπαϊκές χώρες –ιδιαίτερα σε αυτές που μπήκαν σε καθεστώς μνημονίου- έχουν αποδυναμωθεί αισθητά. Στην Κύπρο έχει συμβεί κάτι: Στον ιδιωτικό τομέα δεν έχουμε αποδεχτεί κανέναν όρο του μνημονίου που αφορά τις συνθήκες εργασίας εκεί. Π.χ. ο κατώτατος μισθός αυξήθηκε 25% από το 2008-2012 και έμεινε αναλλοίωτος. Το αφορολόγητο εισόδημα ήταν και παραμένει στις 20.000 ευρώ. Επίσης, δεν υπήρχε καμία πρόνοια του μνημονίου που να επηρεάζει τις συλλογικές συμβάσεις.
Ποιος ο ρόλος της ΠΕΟ σε αυτό; Τα μέσα που χρησιμοποιήθηκαν ήταν θεσμικά;
Βεβαίως και θεσμικά αλλά και μέσω κινητοποιήσεων. Πριν από την πρώτη μεγάλη κινητοποίηση στις 14/12/2013, η κυβέρνηση είχε εξαγγείλει ότι ανοίγει η συζήτηση για τον ιδιωτικό τομέα. Και είχαμε πει ότι δεν δεχόμαστε να ανοίξει ζήτημα συλλογικών συμβάσεων. Τα πήραν πίσω. Έχουμε λοιπόν επιτυχίες, αλλά υπάρχουν και σοβαρά προβλήματα. Στα ξενοδοχεία για παράδειγμα, η εργασία έχει μετατραπεί σε εποχιακή, με πολλούς μετανάστες που δεν είναι προτεραιότητά τους να οργανωθούν και να παλέψουν, νοουμένου ότι έρχονται για ορισμένο χρόνο. Οι αντιστάσεις παρόλα αυτά που έγιναν, δεν ήταν ανάλογες με το μέγεθος της επίθεσης. Αυτό όμως δεν ήταν μόνο δική μας ευθύνη – χωρίς να αποποιούμαστε το μερίδιο που μας αναλογεί. Εμείς έχουμε προτείνει πολλές φορές, και επί προεδρίας Χριστόφια παναπεργία και 24ωρες απεργίες, πρόταση η οποία είχε απορριφθεί από τις άλλες συνδικαλιστικές οργανώσεις.
Αντεπίθεση, το σύνθημα της ΠΕΟ για το επόμενο διάστημα τι σημαίνει στην πράξη;
Πρώτο: όπου έχουν λήξει οι συμβάσεις που προέβλεπαν παραχωρήσεις τερματίζονται. Λέμε ξεκάθαρα: καμία άλλη παραχώρηση και ανάκτηση των δικαιωμάτων όπως ήταν πριν το 2013. Δεύτερο: οργανωτική αντεπίθεση, που σημαίνει καθημερινή επαφή με τη βάση, γενικές συνελεύσεις και επαρχιακά ακτίφ. Προετοιμάζονται διάφοροι κλάδοι με συνέδρια και συνελεύσεις και η κορύφωση θα πρέπει να σχεδιαστεί.
Αν ήθελε κανείς να κάνει τον δικηγόρο του διαβόλου, θα έλεγε ότι αυτό που αναφέρατε για τη γενική απεργία και την αναμονή των άλλων οργανώσεων είναι υπεκφυγή. Τα τελευταία χρόνια δεν έχει υπάρξει καμία γενική απεργία.
Είναι πρόβλημα. Πρακτικά, μπορεί να κηρύξει η ΠΕΟ απεργία, αλλά αν δουλεύουν τα σχολεία, τα λιμάνια και διάφοροι κλάδοι δεν θα είναι γενική απεργία. Εμείς θα συνεχίσουμε να ασκούμε πιέσεις και πιστεύω ότι θα ωριμάσουν οι συνθήκες και χτίζονται οι προοπτικές. Σε κάποια φάση πρέπει να απασχολήσει και την κοινωνία το ζήτημα του συνδικαλισμού.
Το γεγονός ότι δεν υπάρχουν πρωτοβάθμια σωματεία στη βάση των εργαζομένων, τακτικές συνελεύσεις κτλ. και το ότι συνήθως οι διαπραγματεύσεις γίνονται συνήθως από συντεχνιακούς το θεωρείτε πρόβλημα;
Εγώ θεωρώ και υπάρχουν δεδομένα που δείχνουν ακριβώς το αντίθετο. Λειτουργούν τα συνδικάτα στην Κύπρο και ειδικά η ΠΕΟ ουσιαστικά με άμεση δημοκρατία. Δεν μπορεί να δεσμεύσει κανείς τους εργαζόμενους με την υπογραφή του. Τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο τον έχουν οι γενικές συνελεύσεις. Μπορεί να πάει να εισηγηθεί αυτός που έκανε τη διαπραγμάτευση, αλλά η απόφαση παίρνεται από τις συνελεύσεις.
Δεν υπάρχουν εκλεγμένοι αντιπρόσωποι, αλλά συντεχνιακοί που έρχονται στους εργασιακούς χώρους και διαπραγματεύονται.
Υπάρχουν τοπικές επιτροπές εκλεγμένες σε πολλούς τόπους δουλειάς. Όπως και κλαδικά συμβούλια. Υπάρχουν όμως και αδυναμίες, χρειάζονται και στελέχη. Υπάρχουν τοπικές επιτροπές που λειτουργούν μόνες τους, σαν η οργάνωση στους τόπους δουλειάς. Σε νέους χώρους δουλειάς, δίνουμε μεγαλύτερη έμφαση και προσπαθούμε να το εφαρμόσουμε.
Παρατηρείται το φαινόμενο πολλοί εργαζόμενοι να μην γνωρίζουν τα δικαιώματά τους. Τι κάνει η ΠΕΟ ώστε να ενδυναμώσει τους εργαζομένους;
Ισχύει σε τομείς που οι εργαζόμενοι είναι σε μεγάλο βαθμό ασυνδικάλιστοι. Εμείς προσπαθούμε. Η συντεχνία δεν είναι παντοδύναμη. Προσπαθούμε μέσα από το διαδίκτυο, την κοινωνική δικτύωση και άλλα μέσα στην κατεύθυνση της ενημέρωσης των εργαζομένων. Δεν μπορεί κανείς να πει έψαξα και δεν βρήκα πληροφόρηση. Επίσης υπάρχει μια αδυναμία, όχι μόνο στην Κύπρο. Χρειάζεται να κάνει κι ο εργαζόμενος το δικό του βήμα, να σπάσει τον φόβο και να οργανωθεί.
Δεν θεωρείτε ότι είναι και ευθύνη των συνδικάτων να ανακτήσουν την εμπιστοσύνη του κόσμου;
Πρέπει να δούμε τις συνθήκες. Αν δούμε κατά πόσο ο κόσμος σήμερα εμπιστεύεται θεσμούς και συλλογικότητες, θα δούμε ότι συγκριτικά, εκτιμά περισσότερο τις συντεχνίες. Πρέπει να κάνουμε ένα διαχωρισμό μεταξύ αυτών που δεν είναι συνδικαλισμένοι -όχι με δική τους ευθύνη- και είναι λογικό να μην εμπιστεύονται γιατί δέχονται την μεγαλύτερη πίεση και ίσως περιμένουν «μαγικές λύσεις» και κόσμου που είναι συνδικαλισμένος και εμπιστεύεται τις συντεχνίες. Υπάρχει όμως και μια αντίστροφη διαδικασία τελευταία συσπείρωσης, με νέους κλάδους που συνδικαλίζονται, π.χ. στον χώρο της ιδιωτικής εκπαίδευσης, των ΜΜΕ και άλλων.
Σε σχέση με συνεργασίες με συνδικαλιστικές οργανώσεις στην άλλη πλευρά του νησιού τι γίνεται;
Είναι ψηλά στις προτεραιότητες και είναι ενταγμένο στην καθημερινή μας δράση. Κατορθώσαμε πέρυσι να κάνουμε την πρώτη δικοινοτική εργατική Πρωτομαγιά μετά το 1958. Στη συνέχεια είχαμε άλλες τρεις συγκεντρώσεις και κοινές δράσεις. Η ουσία όμως είναι η καθημερινή δράση παρόλο που όλα αυτά έχουν έντονη αξία. Επιπρόσθετα, τέτοιες δράσεις όταν οργανώνονται από την ΠΕΟ και τα ταξικά Τ/κυπριακά συνδικάτα, δεν προβάλλονται από τα ΜΜΕ, σε αντίθεση με άλλες δράσεις, δικοινοτικές, θρησκευτικές κλπ που δεν έχουν ταξικό προσανατολισμό.
Σε σχέση με τις απολύσεις και τους ανέργους, που δεν μπορούν να είναι συνδικαλισμένοι, τι κάνει η ΠΕΟ;
Η ουσία είναι ο άνεργος να πάψει να είναι άνεργος. Η ΠΕΟ δεν μπορεί να προσφέρει θέσεις εργασίας, μπορεί όμως να πιέσει για τη δημιουργία ποιοτικών θέσεων εργασίας. Εμείς διαφωνούμε με τα STAGE κτλ. παρόλο που έχουν την αξία τους στο βαθμό που αξιοποιούνται σωστά. Δεν είναι κακό για έναν άνεργο να αποκτήσει εργασιακή πείρα μέσα από αυτά τα προγράμματα, όμως τις περισσότερες φορές χρησιμοποιούνται ως ευέλικτη εργασία. Οι θέσεις εργασίας για να δημιουργηθούν και να είναι ποιοτικές γίνεται μόνο με κοινωνικό έλεγχο. Αν η ανάπτυξη είναι να ξεπουλιούνται «φιλέτα» σε πολυεθνικό κεφάλαιο είμαστε κάθετοι ότι αυτό δεν είναι ανάπτυξη, αλλά «κινεζοποίηση».
Η δεύτερη πτυχή είναι η αλληλεγγύη. Έχουμε δημιουργήσει δίκτυα αλληλεγγύης και σε κάποιους κλάδους, όπως οι οικοδόμοι, οι άνεργοι είναι το πιο ζωντανό κομμάτι του συνδικάτου. Δεν είναι εύκολο, αλλά κάνουμε ό,τι μπορούμε. Γι’ αυτό θεωρούμε κατάκτηση τη δημιουργία της πλατφόρμας με τη συμμετοχή σχεδόν του συνόλου της κοινωνίας.
Της κοινωνίας ή των φορέων; Γιατί υπάρχει ένα ζήτημα κατά πόσο η κοινωνία συμμετέχει.
Αντιπροσωπευτικά μιλώντας. Υπάρχουν τα συνδικάτα, οι ομοσπονδίες άρα το σύνολο των μαθητών, το σύνολο των φοιτητών, η ομοσπονδία τους, συμμετέχουν οι πολύτεκνοι. Τώρα θα μου πείτε εκφράζουν όλους του πολύτεκνους; Συμμετέχει η ομοσπονδία τους, αρα εμείς νομιμοποιούμαστε να λέμε ότι εδώ υπάρχει όλη η κοινωνία. Τώρα εάν δεν υπάρχει απήχηση να φτάσει ως κάτω, αυτό είναι άλλη συζήτηση.
Δεν είναι άλλη συζήτηση, είναι βασικό ζήτημα. Δηλαδή το ζήτημα της εμπιστοσύνης της κοινωνίας στους φορείς και η εξατομίκευση. Κάνοντας μια αυτοκριτική, χρειάζεται να δούμε το κομμάτι της ευθύνης που μας αναλογεί.
Δεν διαφωνούμε. Πρέπει να προσδιορίσουμε και ποιοι είναι οι κίνδυνοι αν δεν αντιμετωπιστεί αυτό το φαινόμενο. Η ακροδεξιά μετατρέπεται σε κυρίαρχη δύναμη σε πολλές χώρες. Άρα είναι ένα στοίχημα πώς θα το αντιμετωπίσουμε και εδώ. Τώρα το τι κάνουμε σε αυτή την κατεύθυνση δεν μπορεί να συγκεκριμενοποιηθεί. Είναι μια σειρά από ενέργειες που γίνονται. Το διακύβευμα της εποχής είναι τεράστιο. Εγώ θεωρώ πολύ θετικό το ότι έγινε κατορθωτό να μείνει όρθιο το οικοδόμημα, με λάθη, με προβλήματα κτλ. υπάρχει η δυνατότητα της αυτοκριτικής και της αντεπίθεσης.
Για το πρόβλημα του «ρεαλισμού» που μπαίνει πολύ σκληρά και στην Κύπρο, τι απάντηση μπορεί να δώσει η ΠΕΟ; Πώς αντιμετωπίζουμε τους εργοδότες που λένε «κόβω μισθούς για να επιβιώσω»; Τι σημαίνει σε αυτή την κατεύθυνση η «αντεπίθεση»;
Εμείς λέμε όποιες υποχωρήσεις έγιναν με τη σύμφωνη γνώμη των εργαζόμενων να δοθούν πίσω. Πουθενά αλλού άλλη παραχώρηση.
Η «σύμφωνη γνώμη» δεν κρύβει έναν εκβιασμό από πίσω;
Κάποιες φορές υπάρχει αντικειμενικό πρόβλημα σε κάποιες όχι. Εμείς δεν έχουμε δεχθεί αλλοίωση των συλλογικών συμβάσεων. Όπου έχουν γίνει παραχωρήσεις, έχουν γίνει με ειδικές συμφωνίες. Αυτό έχει πολλή σημασία, γιατί οι ειδικές συμφωνίες έχουν ημερομηνία λήξεις και συνήθως προβλέπουν επαναφορά των παραχωρήσεων.
Πολλοί εργοδότες θέλοντας να μεγιστοποιήσουν το κέρδος τους, εκμεταλλευόμενοι την περιρρέουσα ατμόσφαιρα, αναγκάζουν τους εργαζόμενους να κάνουν υποχωρήσεις.
Αυτό είναι ξεκάθαρο. Εμείς αναδείξαμε στην τελευταία έκθεση ότι έχει παραχωρήσει ο κόσμος με διάφορους τρόπους 1,3 δις και έχουν αυξηθεί τα κέρδη μισό δις. Έχουν όμως αυξηθεί τα κέρδη μεγάλων ομίλων. Κλείνουν οι μικρές επιχειρήσεις και μένουν οι μεγάλοι καρχαρίες. Το κεφάλαιο αυγατίζει στις κρίσεις και δεν έχει αναστολή να λειτουργήσει κανιβαλιστικά. Να τρώει δηλαδή από πάνω τους. Ο τζίρος των μικρών επιχειρήσεων που κλείνουν μεταφέρεται στους μεγάλους. Αυτό ο κόσμος δεν το καταλαβαίνει. Βλέπει ότι οι επιχειρήσεις κλείνουν και λέει ότι υπάρχει σοβαρό πρόβλημα.
Εμείς καλούμε τον κόσμο να οργανωθεί. Σε πολλούς χώρους κερδίσαμε πίσω αυξήσεις, επιδόματα κτλ. Ακόμα και στις οικοδομές που είναι κλάδος κατεστραμμένος, στην ανανέωση της συμφωνίας που έγινε ο κόσμος πήρε πίσω πολλά από αυτά που είχε χάσει τον προηγούμενο χρόνο. Είναι πολλά τα παραδείγματα όπου ο κόσμος οργανώνεται, διεκδικεί και κερδίζει.
Σε σχέση με τους μετανάστες που είναι κομμάτι της εργατικής τάξης και πολλές φορές το πιο εξαθλιωμένο, τι κάνει η ΠΕΟ;
Όταν ξεκίνησε η μαζική εργοδότηση μεταναστών στην ξενοδοχειακή βιομηχανία, εμείς φωνάζαμε να αυξηθούν οι μισθοί τους γιατί αυτό θα συνέβαλλε στη διατήρηση των μισθών και των ντόπιων εργατών. Φωνάζαμε για ίση μεταχείριση. Οι μετανάστες αποτελούσαν το 2014 το 53% των νέων μελών της ΠΕΟ. Όσον αφορά τα μέλη ξανά για το 2014, το 24% ήταν μετανάστες.
Στην εκμετάλλευση της κατάστασης από τους εργοδότες οι οποίοι ζητάνε από τους εργαζόμενους να πληρώσουν με αίμα την κρίση, πώς απαντά η ΠΕΟ; Προτρέπει τους εργαζόμενους να μην υπογράφουν τέτοιες συμφωνίες;
Νομίζω πως βγαίνει από την συζήτηση που κάναμε. Οι εργαζόμενοι οφείλουν να οργανωθούν, να καταλάβουν τη δύναμή τους, να εμπιστευθούν τη συλλογική εκπροσώπησή τους από τα συνδικάτα, να πάρουν την τύχη τους στα χέρια τους. Τώρα, δεν υπάρχει μαγική συνταγή για όλα. Πώς μπορεί να υπάρξει ενιαία γραμμή; Τι; καλώ τους εργαζόμενους να μην υπογράψουν; Τι σημαίνει αυτό; Καλώ τους εργαζόμενους να οργανωθούν και να αναλάβουν οι ίδιοι τις τύχες του εργασιακού τους μέλλοντος. Τώρα, σε κάποιες επιχειρήσεις που είναι αναπόφευκτο να γίνουν υποχωρήσεις, οι εργαζόμενοι ξέρουν καλύτερα από κάθε τρίτο τι συμβαίνει στην εταιρεία. Αυτό που έχει σημασία είναι να πιστέψει ο εργαζόμενος στη συλλογική του δύναμη.
Πρόσφατα σχόλια