Το ΝΑΤΟ σπρώχνει τη Τουρκία σε αντιπαράθεση με τη Ρωσσία

του Metin Gurcan

Το δημοφιλές τουρκικό θέρετρο της Αττάλειας φιλοξένησε στις 13-14 Μαΐου, μια συνάντηση του ΝΑΤΟ, όπου 28 υπουργοί εξωτερικών και ανώτατοι αξιωματούχοι από 50 χώρες συγκεντρώθηκαν σε ένα σημαντικό βήμα προς την αναζωογόνηση του ρόλου της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ. Η συνάντηση ανέδειξε προτάσεις για τις σχέσεις του ΝΑΤΟ με τη Ρωσσία και τις περιφερειακές δυναμικές στη Μέση Ανατολή. Φυσικά, οι αποφάσεις για τα θέματα της ημερήσιας διάταξης της Αττάλειας θα οριστικοποιηθούν κυρίως κατά την συνάντηση κορυφής του ΝΑΤΟ στη Βαρσοβία, το 2016. Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Στολτενμπεργκ είπε, έπειτα από τη συνάντηση, ότι η ομάδα αξιολόγησε τα προβλήματα της Ανατολικής Ευρώπης, του Αφγανιστάν και της Μέσης Ανατολής και συζητήθηκε στο πώς οι εταίροι και οι οργανώσεις, όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση, θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν αυτά τα ζητήματα. «Είμαστε σε μια φάση που θα διαμορφώσει την ευρω-ατλαντική ασφάλεια οδεύοντας προς την Σύνοδο Κορυφής της Βαρσοβίας» είπε. «Το περιβάλλον ασφάλειας έχει αλλάξει ριζικά. Κοιτάζουμε προς ανατολάς και βλέπουμε τη Ρωσσία, της οποία η επιθετική προσέγγιση προς την Ουκρανία έχει γίνει πιο ορατή, και προς το νότο, όπου βλέπουμε περισσότερες αναταράξεις και εξτρεμισμό».

Το πρώτο στην ημερήσια διάταξη της Αττάλειας ήταν το ζήτημα των σχέσεων με τη Ρωσσία. Ήταν σαφές ότι το ΝΑΤΟ αντιλαμβάνεται τη Ρωσσία ως μια απειλή εξαιτίας των θέσεών της για την Ουκρανία, την Κριμαία και την Ανατολική Ευρώπη. Κρίνοντας από τις δηλώσεις των νατοϊκών αξιωματούχων στη συνάντηση, το ΝΑΤΟ βλέπει πλέον τη Ρωσσία ως εχθρό. Η ομάδα συζήτησε κάποια μέτρα που λαμβάνονται για την ελαχιστοποίηση της ρωσσικής απειλής ενάντια στα μέλη του ΝΑΤΟ στη Βαλτική και στην Ανατολική Ευρώπη. Το πλέον απτό μέτρο που συζητήθηκε ήταν οι στρατιωτικές μονάδες της Κοινής Δύναμης Καθηκόντων Υψηλής Ετοιμότητας (VHRJTF). Αυτές οι μονάδες από ισχυρές ταξιαρχίες των 3-5 χιλιάδων ανδρών, που αποτελούνται από πέντε τάγματα μάχης, για να ενισχύσουν περαιτέρω τη Δύναμη Αντίδρασης του ΝΑΤΟ θα υποστηρίζονται από δυνάμεις του ναυτικού, της αεροπορίας και ειδικές δυνάμεις που θα είναι ικανές να αναπτυχθούν στις περιοχή της κρίσης σε δύο ή τρεις ημέρες. Η VHRJTF διαμορφώνεται υπό την ηγεσία της Γερμανίας, της Ολλανδίας και της Νορβηγίας.

Η αρχική δέσμευση της Τουρκίας προς την VHRJTF και η προθυμία της να γίνει καταστεί ηγετικό στοιχείο αυτής της δύναμης έχει προκαλέσει αίσθηση. Το σχέδιο για μια πλήρως έτοιμη μονάδα της VHRJTF υπό την τουρκική ηγεσία προβλέπεται να είναι έτοιμη μέχρι και το 2016. Η ομάδα συζήτησε επίσης την ιδέα της δημιουργίας μόνιμων βάσεων, μεγέθους ταξιαρχίας, στη Λιθουανία, Λετονία και Εσθονία. Υπήρξε επίσης συζήτηση πως να επεκταθεί η υφιστάμενη συνεργασία με τη Φινλανδία και τη Σουηδία. Ο Στολτενμπεργκ εξέφρασε την ιδιαίτερη προσοχή που αποδίδει το ΝΑΤΟ για την Φινλανδία και τη Σουηδία, λέγοντας «θα έχουμε μεγαλύτερη ανταλλαγή πληροφοριών με αυτούς τους εταίρους μας σχετικά με το τι συμβαίνει στη Βαλτική και πέρα από αυτήν. Έτσι θα είμαστε ικανοί να δούμε καλύτερα τη μεγάλη εικόνα».

Στη συνάντηση της Αττάλειας συζητήθηκε και η περιφερειακή σταθερότητα της Μέσης Ανατολής και η καταπολέμηση του Ισλαμικού Κράτους (ΙΚ) συνδέοντας την ομάδα και με το ζήτημα της διεθνούς τρομοκρατίας. Το ΝΑΤΟ τείνει να κάνει διάκριση μεταξύ του πολέμου εναντίον του ΙΚ και του συριακού καθεστώτος, κάτι που δυσαρεστεί τη Τουρκία. Όλοι οι συμμετέχοντες στη συνάντηση συμφώνησαν για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, αλλά όλα τα μέλη του ΝΑΤΟ έχουν διαφορετική γνώμη το πως θα γίνει αυτό. Η Τουρκία υπερασπίστηκε την άποψή της ότι η καταπολέμηση του ΙΚ και του συριακού καθεστώτος δεν μπορεί να διαχωριστεί, και η αναζήτηση για λύσεις πρέπει να είναι ταυτόχρονη. Τα κράτη-μέλη διαφώνησαν επίσης για το μέλλον της πολιτικής δομής της Συρίας και πρότειναν πολλά μοντέλα.

Ο Χουσεΐν Μπαγκτσί, καθηγητής των Διεθνών Σχέσεων στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο στην Άγκυρα, λέει ότι και η Τουρκία και το ΝΑΤΟ κάνουν λάθος στη Συρία. «Η Τουρκία, που δεν μιλά με τον Άσαντ, πρέπει να καταλάβει ότι ο Άσαντ δεν πρόκειται να πάει πουθενά. Πώς είναι δυνατόν να αναμένεται μια στρατηγική του ΝΑΤΟ ενάντια στον Άσαντ, δεδομένης αυτής της πραγματικότητας; Η Τουρκία πρέπει να βρει τον τρόπο να επικοινωνήσει με τον Άσαντ. Η ένταση στα σύνορα επηρεάζει τη Τουρκία περισσότερο από οτιδήποτε άλλο». Ο Μπαγκτσί είπε ότι η Τουρκία θα πρέπει να εγκαταλείψει την ιδέα ότι «ε, καλά, το ΝΑΤΟ θα επέμβει μια μέρα». Ο Μπαγκτσί κάνει κριτική στο ΝΑΤΟ ότι δεν δίνει επαρκείς εγγυήσεις στις περιφερειακές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας, σε ζητήματα ασφάλειας. «Το ΝΑΤΟ πρέπει κάπως να προσδιορίσει τι πρόκειται να κάνει σχετικά με τη Συρία. Ο καθένας πρέπει να είναι ενημερωμένος τι είδους στρατηγική θα ακολουθηθεί εναντίον οργανώσεων όπως το ΙΚ και η αλ-Νούσρα. Η Συρία έχει καταστεί ένα αδιέξοδο για το ΝΑΤΟ. Δεν έχει σημασία τι θα είναι αυτό, αλλά οι περιφερειακές χώρες πρέπει να γνωρίζουν καλά τι είναι πιθανό να κάνει το ΝΑΤΟ».

Η σύγχυση που βασιλεύει στο ΝΑΤΟ για τη Συρία δείχνει τρεις βασικές δομικές αδυναμίας της συμμαχίας. Η πρώτη είναι εάν το ΝΑΤΟ μπορεί να στηρίξει την παγκοσμιοποίηση και τη συμμετοχή του σε διαφορετικά, ενίοτε πολύ απομακρυσμένα, προβλήματα. Το δεύτερο είναι οι δυσκολίες του ΝΑΤΟ στη δημιουργία κοινών αξιών και μιας ταυτότητας για τη συμμαχία. Και τελικά, υπάρχει η έλλειψη συναίνεσης σχετικά με το πώς θα αντιμετωπιστούν οι απειλές συμβατικού και ασύμβατου χαρακτήρα.

Αυτό το πρόβλημα της δυσαρμονίας ήταν διακριτό και κατά τη διάρκεια της κοινής εμφάνισης επί σκηνής των υπουργών εξωτερικών, που προσπάθησαν να τραγουδήσουν το “We are the World”, κατά το δείπνο της 13 Μαΐου. Όπως η αδέξια απόπειρα να τραγουδήσουν μαζί, και στην πολιτική τους, επίσης, κάθε ένας από αυτούς ακολουθεί διαφορετική μελωδία, χωρίς συντονισμό με τους υπόλοιπους.

Η σύνοδος της Αττάλειας αποκάλυψε ότι βρίσκονται σε εξέλιξη προσπάθειες για να μεταμορφωθεί η συμμαχία σε ένα εξαιρετικά ευέλικτο σώμα που να μπορεί να επέμβει γρήγορα στρατιωτικά και λειτουργικά σε κρίσεις με τη στήριξη των περιφερειακών συμμαχιών. Αλλά επίσης παρουσιάστηκαν τα σοβαρά εμπόδια στην αναδιάρθρωση του ΝΑΤΟ για να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τις μεταβαλλόμενες ισορροπίες, και ότι αυτά τα εμπόδια προκαλούν επίσης προβλήματα στη διαμόρφωση περιφερειακών συμμαχιών. Αυτή η κατακερματισμένη και διαιρεμένη εμφάνιση του ΝΑΤΟ σε ζητήματα όπως η κατανομή των αρμοδιοτήτων και των βαρών, ο εκσυγχρονισμός της στρατιωτικής δομής και στρατηγικής, όλα προκύπτουν από τις ελλείψεις στο συντονισμό, και οδηγούν επίσης στην έλλειψη εμπιστοσύνης εκ μέρους των χωρών της Μέσης Ανατολής. Αλλά το ΝΑΤΟ έχει επίγνωση των αδυναμιών του και προσπαθεί σκληρά να αναπτύξει στρατηγικές για να αντιμετωπίσει μελλοντικές στρατηγικές εξελίξεις και υβριδικές απειλές στο ολοένα και πιο περίπλοκο παγκόσμιο σύστημα ασφάλειας. Δεν είναι, ωστόσο, ακόμη ξεκάθαρο πως αυτές οι προσπάθειες του ΝΑΤΟ θα επηρεάσουν τη Μέση Ανατολή.

Πηγή: http://www.al-monitor.com