Η θριαμβευτική, και για πολλούς απροσδόκητη, εξασφάλιση της κοινοβουλευτικής αυτοδυναμίαςαπό το ΑΚΡ (Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης) του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, με παράλληληαύξηση των ψήφων και των ποσοστών του κόμματος, αποτέλεσε το πιο σημαντικό γεγονός τωνεκλογών που διεξήχθησαν στην Τουρκία την Κυριακή 1η Νοεμβρίου. Αξιοσημείωτη υπήρξε, από την άλλη, η μείωση της εκλογικής δύναμης του φιλοκουρδικού HDP, το οποίο, παρόλα αυτά, κατόρθωσε να υπερβεί το αντιδημοκρατικό «κατώφλι» του 10% και να εισέλθει στη νέα βουλή. Παρά την έκδηλη ανησυχία της, η Selin Çağatay, μέλος της Σοσιαλιστικής Φεμινιστικής Κολεκτίβας και γνώριμη του Hit&Run μέσα από προηγούμενες συνεντεύξεις/ παρεμβάσεις, απάντησε στα ερωτήματά μας.
Πώς ερμηνεύεις την, για πολλούς, απροσδόκητη «επιστροφή» του ΑΚΡ;
Όντως είναι μεγάλη έκπληξη, ακόμα και για τους ίδιους τους οπαδούς του ΑΚΡ. Κανένας δεν περίμενε τέτοια συντριπτική επιτυχία, αν μπορείς να την ονομάσεις έτσι. Το ΑΚΡ δεν αποδέχτηκε το αποτέλεσμα των εκλογών της 7ης Ιουνίου. Κατηγόρησε το ΗDPγι’ αυτό και τερμάτισε μονομερώς την ειρηνευτική διαδικασία. Από τη στιγμή που το ΑΚΡ απέτυχε να σχηματίσει κυβέρνηση συνασπισμού, ο Ερντογάν ως πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν έδωσε στο κεμαλικό CHP την ευκαιρία να σχηματίσει μια τέτοια κυβέρνηση, προκηρύσσοντας, αντιθέτως, παράνομα νέες εκλογές. Μετά το βομβαρδισμό του Σουρούτς, που αποδίδεται στον ISIS, μοολονότι αυτός ποτέ δεν ανέλαβε την ευθύνη, ο πόλεμος μεταξύ του τουρκικού στρατού και του ΡΚΚ ξανάρχισε. Περισσότερες από 100 ζώνες στην κουρδική περιοχή ανακηρύχτηκαν «ειδικές ζώνες ασφαλείας», όπου οι άνθρωποι δέχονταν επιθέσεις και σκοτώνονταν από την αστυνομία, στο όνομα της «μάχης ενάντια στην τρομοκρατία» και σχεδόν 500 άμαχοι σκοτώθηκαν τους τελευταίους 5 μήνες. Σε όλη την Τουρκία, φασίστες οργανωμένοι γύρω από το κυβερνών κόμμα και σιωπηρά υποστηριζόμενοι από αυτό, επιτέθηκαν σε γραφεία του HDPκαι επιχείρησαν να λιντσάρουν απλούς Κούρδους πολίτες. Η σφαγή στην Άγκυρα, που συνέβη στην «καρδιά» της πόλης και σκότωσε 102 εθελοντές για την ειρήνη, αποδόθηκε στο ΡΚΚ, παρότι το κράτος γνώριζε, ακόμα και πριν από την επίθεση, για τους βομβιστές αυτοκτονίας, οι οποίοι συνδέονταν με τον ISIS!
Συνολικά, το ΑΚΡ επέλεξε ως στρατηγική του να απειλεί τους ανθρώπους με πολιτική και οικονομική αστάθεια, με σκοπό να επανακτήσει τις ψήφους που έχασε στις 7 Ιουνίου. Αφύπνισε εκ νέου τα υπερεθνικιστικά αισθήματα στον τουρκικό πληθυσμό και απείλησε τον κουρδικό πληθυσμό με περισσότερη βία και πόλεμο. Επιπλέον, η προεκλογική περίοδος υπήρξε απολύτως άδικη: τα τηλεοπτικά και έντυπα Μ.Μ.Ε. δούλεψαν για το ΑΚΡ και οποιαδήποτε διαφορετική «φωνή» καταπνίγηκε. Στο τέλος, από τις 59 καινούριες έδρες του ΑΚΡ στη βουλή, σε σύγκριση με τις εκλογές του Ιουνίου, 37 προήλθαν από το ΜΗΡ, το εθνικιστικό κόμμα, 18 από το HDP και 4 από το CHP.
Πώς σχολιάζεις την αξιοσημείωτη υποχώρηση του HDP τόσο σε επίπεδο ποσοστού, όσο καιψήφων;
Η απώλεια 1.000.000 ψήφων για το HDP στο Κουρδιστάν θα πρέπει να «διαβαστεί» σε αυτό το πλαίσιο. Αντίθετα με ό,τι νομίζουν ορισμένοι, οι άνθρωποι στην τουρκική Αριστερά, που ψήφισαν το HDP στις 7 Ιουνίου, δεν άλλαξαν γνώμη την 1η Νοεμβρίου. Ήταν ο κουρδικός πληθυσμός, εναντίον του οποίου το ΑΚΡ κήρυξε τον πόλεμο στην περίοδο ανάμεσα στις δύο εκλογικές αναμετρήσεις, που γύρισαν στο ΑΚΡ, προκειμένου, κυριολεκτικά, να σώσουν τη ζωή τους. Το ΑΚΡ κατέστησε απολύτως ξεκάθαρο πως θα αποσταθεροποιούσε και θα κλιμάκωνε την αστυνομική βία στην κουρδική περιοχή, εκτός κι αν επέστρεφε στην εξουσία ως μονοκομματική κυβέρνηση. Προπαγάνδιζε, επίσης, στα Μ.Μ.Ε. ότι το HDP ήταν η άμεση πολιτική προέκταση του ΡΚΚ.
Απέναντι σε όλα αυτά, θεωρώ πως είναι και πάλι επιτυχία το ότι το HDP υπερέβη το αντιδημοκρατικό κοινοβουλευτικό «κατώφλι» του 10%. Το HDP θα συνεχίσει να εκπροσωπεί τον κουρδικό πληθυσμό και την ευρύτερη κοινωνική αντιπολίτευση στη βουλή και αλλού στην τουρκική πολιτική.
Πώς εκτιμάς ότι η, προφανώς, μονοκομματική κυβέρνηση του ΑΚΡ θα κινηθεί από εδώ και στο εξής;
Αυτή θα είναι η 4η κυβέρνηση του ΑΚΡ, τούτη τη φορά με το υψηλότερο ποσοστό που το συγκεκριμένο κόμμα έχει ποτέ λάβει σε εκλογές. Το ΑΚΡ, και ιδίως ο Ερντογάν και ο πιο στενός του κύκλος, θα εκλάβουν το ποσοστό αυτό ως το «πράσινο φως», για να ολοκληρώσουν το πραξικόπημα που ξεκίνησαν από τις διαδηλώσεις στο Γκεζί το 2013. Το κόμμα-κράτος και το μονκομματικό καθεστώς θα ισχυροποιηθούν ακόμα περισσότερο. Μόλις δυο μέρες μετά την εκλογική νίκη, ήδη έχουν απολυθεί εργαζόμενοι από την κρατική τηλεόραση, το φίλα προσκείμενο στο κυβερνών κόμμα εργατικό σωματείο ή τα Μ.Μ.Ε., επειδή «δεν ευθυγραμμίστηκαν με την οπτική του θεσμικού φορέα».
Στους επόμενους μήνες, η κοινωνική αντιπολίτευση, γενικότερα, και τα αντιπολιτευόμενα Μ.Μ.Ε., ειδικότερα, θα κατασταλούν, πιθανώς βίαια. Αυτό θα συνεχιστεί ώσπου το ΑΚΡ να είναι βέβαιο ότι έχει εξαλειφθεί η πιθανότητα μιας εξέγερσης τύπου Γκεζί. Τότε, θα πιέσει προς την κατεύθυνση της διαμόρφωσης ενός καινούριου συντάγματος κι ενός προεδρικού συστήματος, που εδώ και χρόνια προωθεί. Στο μεταξύ, θα ενισχύσει τις νεοσυντηρητικές και νεοφιλελεύθερες πολιτικές, αυτή τη φορά δίνοντας μεγαλύτερη έμφαση στον ισλαμισμό, στην εναντίωση στην εκκοσμίκευση και στον αντι-φεμινισμό. Πρόκειται για ένα σκοτεινό και τρομακτικό «σενάριο», αλλά είναι πολύ ρεαλιστικό να περιμένουμε πως θα συμβούν τέτοια πράγματα.
Ποιες είναι οι ευθύνες όσων συμμετέχουν σε αντικαπιταλιστικά κινήματα/ κινήματα βάσης σε αυτή τη συγκυρία, κατά τη γνώμη σου;
Απαντώντας, λοιπόν, σε αυτό το σκοτεινό «σενάριο», η μεγαλύτερη ευθύνη μας ως της κοινωνικής αντιπολίτευσης στην Τουρκία είναι να ξανασκεφτούμε σοβαρά ορισμένες από τις υποθέσεις, τις αναλύσεις και τις πολιτικές και οργανωτικές στρατηγικές μας. Ήμασταν πεπεισμένοι ότι το ΑΚΡ θα έχανε ψήφους αποφεύγοντας μια κυβέρνηση συνασπισμού και οδηγούμενο προς νέες εκλογές, εξωθώντας τη χώρα σε πόλεμο και πολιτικο-οικονομική αστάθεια και αυξάνοντας την αυταρχική, πολωτική του εξουσία. Κι όμως, το κόμμα αύξησε τις ψήφους του κατά 20%! Πρώτα θα πρέπει να τροποποιήσουμε τους κοινωνικο-πολιτικούς μας «φακούς» και να εξηγήσουμε αυτή την απροσδόκητη κατάσταση στους εαυτούς μας. Χρειάζεται να καταλάβουμε τι είναι αυτό που κάνει την πλειονότητα των ανθρώπων στην Τουρκία να ψηφίζουν ένα κόμμα τόσο ανοιχτά διεφθαρμένο και δεδηλωμένα αντιδημοκρατικό.
Δεύτερο, πρέπει να προετοιμαστούμε για ένα ακόμη, ισχυρότερο «κύμα» πολιτικής βίας και κρατικής καταπίεσης εναντίον των κινημάτων βάσης και των αντικαπιταλιστικών πολιτικών και να αναπτύξουμε νέους τρόπους οργάνωσης και ακτιβιστικές στρατηγικές. Η δράση στο δρόμο και ο μιντιακός ακτιβισμός θα εκτίθενται όλο και περισσότερο στο να χαρακτηριστούν «τρομοκρατία». Πρέπει, επομένως, να σκεφτούμε νέους, εναλλακτικούς τρόπους να κάνουμε πολιτική. Οι επόμενοι γύροι τοπικών, γενικών και προεδρικών εκλογών είναι όλοι το 2019. Έχουμε 4 χρόνια, και θα ήταν συνετό για μας να αναπτύξουμε πιο μακροπρόθεσμες πολιτικές στρατηγικές, προκειμένου να δυναμώσουμε την «από τα κάτω» αντιπολίτευση στο νεοφιλελεύθερο-νεοσυντηρητικό καθεστώς του ΑΚΡ.
Μια θετική παρατήρηση είναι ότι όλα τα προβλήματα, εξαιτίας των οποίων το ΑΚΡ έχασε την εξουσία στις εκλογές της 7ης Ιουνίου, μένουν να λυθούν από αυτό. Η νίκη του είναι, στην πραγματικότητα, απίθανο να παραμείνει βιώσιμη. Εκτός από την οικονομική στασιμότητα, με την οποία το ΑΚΡ θα πρέπει να ασχοληθεί τους επόμενους μήνες, το τίμημα της εκλογικής του νίκης υπήρξε η καταστροφή της ειρηνευτικής διαδικασίας μεταξύ του ΡΚΚ και του τουρκικού κράτους. Το κόμμα αυτό αποδείχτηκε ανειλικρινές και οπορτουνιστικό κατά τη διάρκεια της διαδικασίας και θα είναι δύσκολο να ξαναρχίσει τις διαπραγματεύσεις αυτήν τη φορά.
Πλέον όλων αυτών, το ΑΚΡ θα πρέπει να αντιμετωπίσει τις συνέπειες της εμπλοκής του στον πόλεμο στη Συρία, η οποία είχε ως αποτέλεσμα τουλάχιστον 2.5 εκατομμύρια πρόσφυγες (και πολλούς ακόμη που αναμένονται) και 10.000 μέλη του ISIS στην Τουρκία. Η οικονομία, η κουρδική διαμάχη και οι Σύροι πρόσφυγες είναι όλα ζητήματα προτεραιότητας, με τα οποία ως κοινωνική αντιπολίτευση θα συνεχίσουμε να ασχολούμαστε, έτσι ώστε να «χτίσουμε» την αλληλεγγύη ανάμεσα στα καταπιεσμένα τμήματα της κοινωνίας. Εργάτες, γυναίκες, μετανάστες, πρόσφυγες, Κούρδοι, Αλεβίτες, Ρομά, Doms (σημ.: φυλές Ρομά που διαβιούν κυρίως στην Τουρκία, την Αίγυπτο, το Ιράν και το Ιράκ) – όλοι δέχονται επίθεση από το καθεστώς του ΑΚΡ. Θα εργαστούμε, λοιπόν, ώστε να οικοδομήσουμε ένα ισχυρό μέτωπο βάσης απέναντι στην αντιδημοκρατική, ολοκληρωτική εξουσία του ΑΚΡ.
Τέλος, θέλω να επισημάνω ότι κανένα από αυτά τα προβλήματα δεν περιορίζεται στην Τουρκία. Ολοκληρωτικά καθεστώτα, που συνθέτουν υπερεθνικιστικές, ρατσιστικές και αντι-φεμινιστικές ιδεολογίες με νεοφιλελεύθερες πολιτικές, αναδύονται σε πολλές χώρες στη νότια, κεντρική και ανατολική Ευρώπη. Είναι, συνεπώς, σημαντική ευθύνη των αντικαπιταλιστικών κινημάτων και των κινημάτων βάσης στην περιοχή μας είναι να οικοδομήσουν μια πιο ισχυρή δικτύωση και να αναζητήσουν τρόπους διαμόρφωσης μιας κοινής πολιτικής ατζέντας και ακτιβιστικών στρατηγικών, που θα μας βοηθήσουν να κινητοποιήσουμε τα καταπιεσμένα τμήματα των κοινωνιών μας και να «χτίσουμε» ένα διακρατικό μέτωπο απέναντι στις παγκόσμιες τάσεις του νεοφιλελευθερισμού, του ολοκληρωτισμού, του υπερεθνικισμού/ ρατσισμού και του αντι-φεμινισμού.
Η Selin Çağatay είναι μέλος της Σοσιαλιστικής Φεμινιστικής Κολεκτίβας.
Πρόσφατα σχόλια