ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΟΥ ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ ΒΟΥΛΓΑΡΙΑΣ ΜΙΧΑΗΛ ΜΙΧΩΦ
Σόφια, Βουλγαρία, του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου
Η άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα αντιπροσωπεύει ένα «νέο μοντέλο, για την υπεράσπιση του εθνικού συμφέροντος μέσα στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ. Χωρίς να τίθεται θέμα αποχώρησης από την ΕΕ, γίνεται τώρα μια προσπάθεια να βρεθεί μια δικαιότερη στάση και περισσότερη κατανόηση για τα έθνη και τις χώρες με πιο αδύνατες οικονομίες, ιδίως στη νότια Ευρώπη». ‘Ετσι σχολιάζει τις πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα ο επικεφαλής της αντιπολίτευσης, Πρόεδρος του Σοσιαλιστικού Κόμματος της Βουλγαρίας Μιχαήλ Μίχωφ, με τον οποίο είχαμε μια εκτενή συζήτηση στην έδρα του κόμματος στη Σόφια.
Ο επικεφαλής των Βούλγαρων Σοσιαλιστών χαρακτηρίζει τραγικές τις οικονομικές συνέπειες στη Βουλγαρία από τις κυρώσεις και αντικυρώσεις για το ουκρανικό. Και οι στρατηγικές συνέπειες όμως έπονται και θα είναι πιθανώς εξίσου σπουδαίες.
Με τον κ. Μίχωφ μιλήσαμε για τον Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη και τον South Stream, αλλά και το μέλλον του ευρωπαϊκού σοσιαλισμού. Η Σόφια, όπως και η Αθήνα, απέδωσαν, τις τελευταίες δεκαετίες απόλυτη σημασία στις σχέσεις με τις Βρυξέλλες, το Βερολίνο και την Ουάσιγκτων και πολύ λιγότερη στις μεταξύ τους. Φτάσαμε έτσι στο σημείο η διαβαλκανική συνεργασία να είναι σήμερα πολύ λιγότερο αναπτυγμένη και σημαντική από ότι όταν η χερσόνησος ήταν διαιρεμένη σε δύο αντίπαλους συνασπισμούς!
Ορισμένοι αναλυτές επισημαίνουν ότι η βαλκανική ενδοχώρα προσφέρεται ίσως, για πιο ισότιμες και προσοδοφόρες σχέσεις από ότι οι «πλούσιοι και ισχυροί» της Δύσης. Αν τα κράτη της ΝΑ Ευρώπης – για να μη μιλήσουμε για το σύνολο της ευρωπαϊκής περιφέρειας – μπορούσαν να συνεργασθούν στενότερα, θα μπορούσαν να αυξήσουν επίσης το διαπραγματευτικό τους βάρος έναντι των βορείων εταίρων τους.
Eρ. Πως είναι η πολιτική κατάσταση σήμερα στη Βουλγαρία;
Απ. Υπάρχει μια δεξιά, ανομοιογενής γιατί είναι συμμαχική, κυβέρνηση, στην οποία συμμετέχει και ένα εθνικιστικό κόμμα, το «Πατριωτικό Μέτωπο». Σε αρκετές περιπτώσεις όμως οι αποφάσεις παίρνονται στο εξωτερικό. Στις Βρυξέλλες και τις Ηνωμένες Πολιτείες, ιδίως μετά την επιδείνωση της ουκρανικής κρίσης.
Ερ. Πως σας επηρέασε η ουκρανική κρίση;
Απ. Πρώτα και κύρια οικονομικά. Η Βουλγαρία υπήρξε μείζον διαμετακομιστικό κέντρο αερίου τα τελευταία 40 χρόνια. ‘Ηταν Ρωσία-Ουκρανία-Ρουμανία-Βουλγαρία κι από δω Ελλάδα και Τουρκία, με προοπτική παροχής επίσης σε πΓΔΜ και Σερβία. Η Βουλγαρία ήταν το ενεργειακό κέντρο των Βαλκανίων και το μόνο πυρηνικό κράτος της περιοχής. Τα τελευταία 15 με 20 χρόνια και η Ρουμανία άρχισε την ανάπτυξη πυρηνικής ενέργειας. Μετά, για ιστορικούς λόγους, η βουλγαρική βιομηχανία και οι εξαγωγές συνδέονταν στενά με τη Ρωσία. Χάρη σε παληές συμφωνίες, εξακολουθούσαμε να έχουμε πρόσβαση στη ρωσική αγορά. Τώρα, λόγω των κυρώσεων και αντικυρώσεων, αυτές οι αγορές κλείνουν. Κι αυτό δημιουργεί οικονομικές δυσκολίες. Οι Ρώσοι τουρίστες έρχονταν στη Βουλγαρία λόγω γλωσσικής και θρησκευτικής εγγύτητος. Οι βουλγαρορωσικές σχέσεις χρονολογούνται από 130 χρόνια. Το νεώτερο βουλγαρικό κράτος δημιουργήθηκε λόγω της Ρωσίας. Κι αυτό οδήγησε σε μια ισχυρή ρωσόφιλη τάση, που δεν άλλαξε ούτε κατά τη διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου. Και γι’ αυτό συνιστά μακροχρόνια ζημιά η κατάσταση που προέκυψε τώρα στις σχέσεις μας εξαιτίας του ουκρανικού.
Ερ. Υπήρξαν δύο μεγάλα ρωσο-βουλγαρο-ελληνικά σχέδια, ο (πετρελαιαγωγός) Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη και ο (αγωγός αερίου) South Stream, που τώρα οι Ρώσοι εγκατέλειψαν (σ.σ. το κοινό χαρακτηριστικό των δύο σχεδίων είναι ότι παρακάμπτουν την Τουρκία, συνδέοντας, μέσω Βουλγαρίας, την Ελλάδα και τη Ρωσία).
Απ. Η τωρινή κυβέρνηση είναι περήφανη ότι σταμάτησε αυτά τα δύο σχέδια! Χρησιμοποίησαν την τελευταία μέρα της προηγούμενης κοινοβουλευτικής περιόδου, για να ακυρώσουν τη συμφωνία με την Ελλάδα για τον Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη.
Ερ. Υπάρχει κάποια ελπίδα να «αναστηθούν»;
Απ. Θα είναι πολύ δύσκολο. Γιατί οι οικονομικές σχέσεις Ρωσίας και Τουρκίας που παρατηρούμε τώρα, αλλάζουν τους δρόμους και τις θέσεις. Υπάρχει τώρα μια συμφωνία ανέγερσης τεσσάρων ρωσικών πυρηνικών αντιδραστήρων στην Τουρκία και ο τουρκικός αγωγός όπως τον λένε. ‘Όλα αυτά πρέπει να δούμε τις στρατηγικές συνέπειες που θα έχουν, όχι μόνο για τη Βουλγαρία και τα Βαλκάνια, αλλά για όλη την Ευρώπη.
Ερωτ. Ποια είναι η θέση του κόμματός σας σχετικά με την ουκρανική κρίση και τις σχέσεις Ευρώπης και Ρωσίας;
Απάντ. Είναι προφανές ότι οι κυρώσεις δεν έδωσαν αποτελέσματα. Και η Ευρώπη και η Ρωσία υφίστανται μεγάλες απώλειες και η θέση της Βουλγαρίας έχει ως αποτέλεσμα να φέρει μεγάλο φορτίο. Ζητάμε την άρση των κυρώσεων γιατί είναι αντιπαραγωγικές. Πιστεύω βαθιά ότι η συμμόρφωση με τη συμφωνία του Μινσκ θα οδηγήσει την Ευρώπη να αναθεωρήσει τη στάση της. Αν δεν γίνει αυτό, θα επιμείνουμε ώστε η κυβέρνηση να επιδιώξει αποζημιώσεις για τη Βουλγαρία. Γιατί υπάρχουν πολύ σοβαρές συνέπειες στην κοινωνικο-οικονομική κατάσταση αυτής της χώρας.
Ερ. Πως βλέπετε την ελληνική κρίση, την άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ και την ευρωπαϊκή απάντηση;
Απ. Πρόκειται για νέο μοντέλο, για την υπεράσπιση του εθνικού συμφέροντος μέσα στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ. Χωρίς να τίθεται θέμα αποχώρησης από την ΕΕ, γίνεται τώρα μια προσπάθεια να βρεθεί μια δικαιότερη στάση και περισσότερη κατανόηση για τα έθνη και τις χώρες με πιο αδύνατες οικονομίες, ιδίως στη νότια Ευρώπη. Γιατί οι προοπτικές της Ευρώπης ως ένωσης αλληλεγγύης έχουν και πρακτική διάσταση. Το ζήτημα είναι αν η ΕΕ μπορεί, στην πολιτική της φιλοσοφία, να δώσει βάρος στην αλληλεγγύη και τη συνοχή. Η αλληλεγγύη παραμερίστηκε από το νεοφιλελεύθερο παράδειγμα. Η σταθερότητα όμως της ‘Ενωσης θα εξαρτηθεί από το πόσο η ισότητα και η αλληλεγγύη θα γίνουν κυρίαρχες πολιτικές. Η εναλλακτική είναι να στηριχτούμε στον ατομικισμό, περιλαμβανομένου του «ατομικισμού» των ισχυρότερων χωρών. Και επομένως πολύ σοβαρή συζήτηση χρειάζεται. Μπορούμε να την αποφύγουμε προσωρινά, αλλά μια τέτοια υπεκφυγή θα είναι πηγή επιπλέον εντάσεων. Και εφόσον η Ευρώπη αντιμετωπίζει πολλές άλλες προκλήσεις, όπως την ουκρανική ή τις μεταναστευτικές πιέσεις, που γίνονται ισχυρότερες τώρα, μετά τις έγχρωμες επαναστάσεις στην Αφρική, μετά τα γεγονότα στη Συρία και τα ισλαμικά κράτη, αυτό δημιουργεί συστημικό κίνδυνο για τη σταθερότητα της ‘Ενωσης.
Ερώτ. Τι πρέπει να κάνει με την Ελλάδα η Ευρώπη;
Απάντ. Δεν γνωρίζω τόσο καλά την κατάσταση, που να δώσω συνταγές, σε κάθε περίπτωση όμως οι οικονομικές και χρηματιστικές παράμετροι δεν μπορούν να είναι οι μόνες που καθορίζουν τις λύσεις. Γιατί κάτι τέτοιο θα έθετε σε κίνδυνο τις μελλοντικές σχέσεις μέσα στην ‘Ενωση.
Ερώτ. Για πολλές δεκαετίες, η ΕΕ αντιπροσώπευσε τις ελπίδες για περισσότερη δημοκρατία, ευημερία, ισότητα των εθνών, τέτοια πράγματα.
Απάντ. Βεβαίως. Και επίσης το μοντέλο του κράτους πρόνοιας
Ερ. Τώρα όμως βλέπουμε ότι ολόκληρες περιοχές της Ανατολικής Ευρώπης παραμένουν σε τραγική κατάσταση 25 χρόνια μετά την πτώση του κομμουνισμού και, ταυτόχρονα, βλέπουμε περίπου τη μισή «παληά Ευρώπη», να οδηγείται σε μια επιδείνωση της κοινωνικής και οικονομικής κατάστασης.
Απ. Τον Φεβρουάριο ήμουν στη Μαδρίτη για το συνέδριο των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών. Και εντυπωσιάστηκα από την εναρκτήρια ομιλία του Φελίπε Γκονζάλεθ. ‘Εκανε πολύ αυστηρές διαπιστώσεις για την κατάσταση του κοινωνικού κράτους μετά την πτώση του «σιδηρού παραπετάσματος». Φυσικά, αυτό συνδέεται με την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας σε έναν πολυπολικό κόσμο.
Ερ. Ναι, αλλά ποιος είναι ο τρόπος να βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα; Είναι το πλήρες άνοιγμα στις παγκόσμιες αγορές και η μείωση των ευρωπαϊκών standards στον φτωχότερο κοινό παρονομαστή; Mήπως πρέπει να σκεφτούμε μια ριζική αλλαγή και νέους τρόπους ρύθμισης των σχέσεών μας με την «παγκοσμιοποίηση»; Που να περιλαμβάνει ίσως ένα νέο σχέδιο Μάρσαλ μέσα στην Ευρώπη, μια λογική μορφή κεϋνσιανισμού και προστατευτισμού, κάποιο περιορισμό των δραστηριοτήτων του χρηματοπιστωτικού τομέα. Διερωτώμαι αν υπάρχει λύση εντός της υπάρχουσας ευρωπαϊκής κατασκευής. Δεν θα είμαστε ποτέ φτηνότεροι από το Μπαγκλαντές!
Απ. (γέλια) Δυστυχώς δεν υπάρχει τέτοια φιλοσοφία στην Ευρώπη γιατί ακόμα κυριαρχεί η δεξιά, τα συμφέροντα της μεγάλης βιομηχανίας και του μεγάλου κεφαλαίου. Και το τυπικό παράδειγμα είναι η διαπραγμάτευση της ΤΤΙΡ, που ορίζει την κατεύθυνση ως άνοιγμα χωρίς σεβασμό των εργατικών, κοινωνικών και οικολογικών κανόνων που κατάφερε να επιβάλει η Ευρώπη (σ.σ. Η ΤΤΙΡ είναι η υπό διαπραγμάτευση «διατλαντική εταιρική σχέση εμπορίου και επενδύσεων». ‘Εχει επικριθεί έντονα μεταξύ άλλων για τον εξτρεμιστικά νεοφιλελεύθερο χαρακτήρα της και για την πρωτοφανή παροχή δικαιωμάτων σε ιδιωτικές εταιρείες επί ζητημάτων που άπτονται της εθνικής κυριαρχίας των κρατών). Η επιδίωξη της «ανταγωνιστικότητας» κυριαρχεί επί των κοινωνικών επιδιώξεων. Και το ζήτημα παραμένει πως μπορούμε να συνδυάσουμε υψηλή ανταγωνιστικότητα με κοινωνικά επιτεύγματα.
Ερ. Τι να σας πω; Μου φαίνεται ότι αν μετατρέψουμε τη μισή Ευρώπη σε τρίτο κόσμο, δεν θα γίνουμε πιο ανταγωνιστικοί, μάλλον θα καταστρέψουμε την Ευρώπη. Στην Ελλάδα εφαρμόζεται επί μία πενταετία ένα πολύ προχωρημένο νεοφιλελεύθερο πρόγραμμα. Είδαμε, ως αποτέλεσμα του προγράμματος, το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ να αυξάνεται και τις εξαγωγές πλην καυσίμων να μειώνονται.
Απ. Η Βουλγαρία επί πολλά χρόνια περνάει μια περίοδο «σφιξίματος της ζώνης». Θριάμβευσαν οι νεοφιλελεύθερες ιδέες, που ισχυρίζονταν ότι οι χαμηλοί μισθοί και φόροι θα οδηγούσαν σε ένα παράδεισο χαμηλής φορολογίας και θα έφερναν επενδύσεις και αύξηση της βιομηχανικής παραγωγής. Μετά το 2009, σε συνθήκες κρίσης, η κατάσταση στη χώρα προσέλαβε τραγικό χαρακτήρα. Και το πιο σημαντικό, δυσκολεύεται να δει κανείς την προοπτική. ‘Όταν το κράτος απομακρύνεται από τόσο σπουδαίες λειτουργίες όπως η υγεία και η εκπαίδευση, όταν η δημογραφική κατάσταση είναι τόσο δύσκολη, όταν η ανοιχτή ευρωπαϊκή αγορά πετάει εκτός την εργασία ποιότητας, το όλο θέμα των αμοιβών πρέπει να επανεξετασθεί, ή, για να το πούμε διαφορετικά, το χαμηλό κόστος της εργασίας για το κεφάλαιο.
Ερ. Τα ίδια που ακούσατε από τον κ. Γκονζάλεθ τα έχουν πει κι άλλοι, όπως ο κ. Σοάρες από την Πορτογαλία π.χ., που επέκρινε μάλιστα τις κυβερνήσεις της Νότιας Ευρώπης γιατί, αντί να ενωθούν, ακολουθεί ο καθένας τη δική του ατζέντα. Αλλά το πρόβλημα με τους Σοσιαλιστές είναι ότι, όταν κερδίζουν τις εκλογές, στις περισσότερες περιπτώσεις, ακολουθούν ακριβώς την πολιτική που ακολουθεί και η δεξιά. Ποιο είναι το μέλλον του ευρωπαϊκού σοσιαλισμού υπό παρόμοιες συνθήκες;
Απ. (γέλια). Ο ευρωπαϊκός σοσιαλισμός πρέπει να βρει νέα ενέργεια στις προσδοκίες των πολιτών και στην προσπάθεια να ικανοποιηθούν. Πρέπει να κινητοποιήσει πολιτική ενέργεια ώστε να αναγκάσει τις Βρυξέλλες να αλλάξουν πορεία.
Ερ. Κύριε πρόεδρε, οι βαλκανικές πρωτεύουσες κυττάνε διαρκώς προς τις Βρυξέλλες, το Βερολίνο, την Ουάσιγκτων, αλλά μιλάνε πολύ λίγο, αν μιλάνε, μεταξύ τους. Πως βλέπετε το μέλλον της βαλκανικής συνεργασίας; Μέσα στα πλαίσια του υπάρχοντος ευρωπαϊκού συστήματος, υπάρχουν περιθώρια για περισσότερες διαδικασίες ολοκλήρωσης στη βαλκανική περιοχή; Εσείς, το Σοσιαλιστικό Κόμμα τι σχέσεις διατηρείτε με ελληνικές και άλλες βαλκανικές πολιτικές δυνάμεις;
Απ. Παραδοσιακά διατηρούμε σχέσεις και επαφές με το ΠΑΣΟΚ, με το ρουμανικό Σοσιαλιστικό Κόμμα, με δυνάμεις στο Μαυροβούνιο, το Δημοκρατικό Κόμμα της Σερβίας και άλλες πολιτικές δυνάμεις στην περιοχή, όπως και με όλα τα κόμματα-μέλη της Σοσιαλιστικής Διεθνούς και της σοσιαλιστικής ευρωπαϊκής ομάδας. ‘Ενας εκπρόσωπός μας πήγε πρόσφατα στη Θεσσαλονίκη όπου είδε και κάποιον από τον ΣΥΡΙΖΑ. Αλλά χρειάζεται να ενισχύσουμε αυτές τις συνεργασίες στη βάση της αντιμετώπισης αρκετά ανάλογων προβλημάτων. Δυστυχώς, στην περιοχή μας τα κόμματα αυτά είναι στην αντιπολίτευση και υπάρχει έτσι μια δυσκολία η συνεργασία να γίνει πραγματικά πολιτική.
Πρόσφατα σχόλια