Βαλκάνια: Σε θέσεις μάχης;

του Γιώργου Τζαφέρη

Μπορεί τα διεθνή ΜΜΕ και η παγκόσμια κοινή γνώμη να μην ασχολούνται σχεδόν καθόλου με τις εξελίξεις στα Βαλκάνια (ειδικά αν δεν υπάρχουν εικόνες με σφαγές και συγκρούσεις…), αλλά οι μεγάλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις καθώς και οι περιφερειακοί παίκτες της ευρύτερης περιοχής έχουν εντείνει την παρέμβασή τους στις χώρες της χερσονήσου μας. Όλες οι πλευρές φαίνεται να αποδέχονται ότι οι γεωπολιτικές συγκρούσεις που εξελίσσονται σε πλανητικό επίπεδο αυτήν την περίοδο θα επιφέρουν σημαντικές αλλαγές και στη Βαλκανική. Και γι’ αυτό καθεμιά προσπαθεί να πάρει την καλύτερη δυνατή θέση για την ώρα της ανοιχτής σύγκρουσης – όποια μορφή κι αν πάρει αυτή… Ενδεικτικές είναι οι παρεμβάσεις των τελευταίων μόνο ημερών. Ο Ρώσος πρέσβης στη Σερβία, Αλεξάντρ Τσεπούριν, κατηγόρησε ευθέως το ΝΑΤΟ για «κινήσεις αποσταθεροποίησης των Δυτικών Βαλκανίων, αφού ασκεί πίεση για ένταξη χωρών σε αυτό παρά τη θέληση των λαών τους». Από την άλλη ο γνωστός Τζον Μακέιν, πρόεδρος της Επιτροπής Ενόπλων Δυνάμεων της Γερουσίας των ΗΠΑ, εξέφρασε την έντονη ανησυχία του για πιθανές ένοπλες συγκρούσεις μετά την ολοκλήρωση της επικείμενης ένταξης του Μαυροβουνίου στο ΝΑΤΟ, την οποία ο ίδιος υποστηρίζει φανατικά!

Παράλληλα, πυκνώνουν οι εκκλήσεις των Ευρωπαίων προς τον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ να ασχοληθεί σοβαρά με τα Βαλκάνια ή τουλάχιστον… να μην πολεμάει τη συνοχή της Ε.Ε. – η οποία είναι, κατά τη γνώμη του προέδρου της Κομισιόν Ζ.Κ. Γιούνκερ, η μόνη διέξοδος για τις χώρες αυτές: «Αν τους αφήσουμε μόνους τους εκεί στα Δυτικά Βαλκάνια, θα ξεσπάσουν πόλεμοι». Δηλώσεις που έρχονται σαν συνέχεια αυτών της Γερμανίδας καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ πριν μερικές εβδομάδες, η οποία καλούσε τον Τραμπ να παρέμβει για να μην εξαπλωθεί η ρώσικη επιρροή… Στα παραπάνω θα μπορούσαν να προστεθούν ακόμη η κεκλεισμένων των θυρών συνεδρίαση της επιτροπής ευρωπαϊκών υποθέσεων της Γερμανικής Βουλής για τις εξελίξεις στην ΠΓΔΜ, καθώς και η άμεση εμπλοκή της Τουρκίας στις βουλγάρικες εκλογές. Τέλος, χαρακτηριστικές είναι οι προειδοποιήσεις του έμπειρου Σουηδού διπλωμάτη Καρλ Μπιλντ (ο οποίος πρωταγωνίστησε στη σύναψη της συνθήκης του Ντέιτον το 1995), ότι «μια σπίθα είναι αρκετή για να προκαλέσει μεγάλη ανάφλεξη στην περιοχή».

Πιθανότερη θρυαλλίδα η ΠΓΔΜ

Οι περισσότεροι αναλυτές και διπλωμάτες πιστεύουν πως αυτή η σπίθα είναι το πιθανότερο να ανάψει στη γειτονική μας ΠΓΔΜ, τις εξελίξεις στην οποία παρακολουθούμε στενά από τις στήλες του Δρόμου*. Η συμμαχία των μειονοτικών αλβανικών κομμάτων με τον αρεστό της Ε.Ε. και επικεφαλής της Σοσιαλδημοκρατικής Ένωσης Ζόραν Ζάεφ θα επιδιώξει άμεσα την εκλογή προέδρου της Βουλής και την παροχή ψήφου εμπιστοσύνης, παρακάμπτοντας την άρνηση του προέδρου της χώρας να τους δώσει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης. Η Ε.Ε. παρενέβη με απειλές πως, αν παρεμποδιστεί η συγκρότηση κυβέρνησης, θα προχωρήσει σε κυρώσεις συλλογικές αλλά και ατομικές σε βάρος του προέδρου της χώρας Γκιόργκι Ιβανόφ και του πρώην πρωθυπουργού Νίκολα Γκρούεφσκι – που και οι δύο είναι στελέχη του εθνικιστικού φιλορωσικού κόμματος VMRO. Η άρνηση του Ιβανόφ να δεχτεί να συναντήσει τον Γερμανό Γιοχάνες Χαν, κομισάριο της Ε.Ε. «αρμόδιο για τις χώρες της Βαλκανικής», ήταν η αφορμή για τη νέα όξυνση.

Η άλλη πλευρά του Ατλαντικού κρατά στάση αναμονής, ενώ ταυτόχρονα βγάζει οδηγία προς τους Αμερικανούς πολίτες που βρίσκονται στη χώρα αυτή να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί τις επόμενες μέρες, και δέχεται για συνομιλίες στο Λευκό Οίκο τον απεσταλμένο του VMRO Νίκολα Ποπόσκι, που είναι ακόμη υπουργός Εξωτερικών της ΠΓΔΜ. Την ίδια ώρα, οι πρώτες αψιμαχίες πολιτών έξω από δημόσιες υπηρεσίες που εφάρμοσαν αυθαίρετα τη διγλωσσία στις πινακίδες και τα έντυπά τους (βασικός όρος της αλβανικής πλατφόρμας για την παροχή στήριξης σε μια κυβέρνηση υπό τον Ζάεφ) είναι πραγματικότητα. Όπως και η εμφάνιση στα ΜΜΕ, εκατέρωθεν, ένοπλων ομάδων με βαρύγδουπους τίτλους όπως «Λέοντες», «Νέος UCK» κ.ο.κ., οι οποίες δηλώνουν έτοιμες για τη σύγκρουση. Πιο ανησυχητική είναι ίσως η επισήμανση για το ρόλο των 10.000 ένοπλων Αλβανών που υπηρετούν σε στρατό και αστυνομία της ΠΓΔΜ…

Στα κάγκελα η Σερβία για το Κόσοβο

Η απόφαση της «κυβέρνησης της Δημοκρατίας του Κοσόβου» του Κοσσυφοπεδίου, κατά παράβαση των αποφάσεων του ΟΗΕ, για συγκρότηση τακτικού στρατού από 5.000 μόνιμους και 3.000 εφέδρους, με επιχορήγηση που θα ανέλθει στα 51 εκατομμύρια ευρώ και θα αυξάνεται κατά 5 εκατομμύρια ευρώ ετησίως, μπορεί να φαίνεται αστεία μπροστά στους γειτονικούς στρατούς των εκατοντάδων χιλιάδων ανδρών και στους εξοπλισμούς των δεκάδων δισεκατομμυρίων. Αλλά θεωρείται άκρως επικίνδυνη από τη Σερβία, επειδή αλλάζει δραστικά τις εύθραυστες ισορροπίες στην περιοχή. Εξαιτίας αυτής της απόφασης, το Βελιγράδι διέκοψε πλήρως τις διαπραγματεύσεις με τις αρχές του Κοσόβου.

Όταν μάλιστα δηλώνεται ότι αυτός ο στρατός θα εξοπλιστεί από την Αλβανία, την Τουρκία και πιθανόν τη Γερμανία, αυτό δημιουργεί ακόμη μεγαλύτερες ανησυχίες για τις δυνατότητες που μπορεί να έχει σε μια πιθανή σύγκρουση διεκδίκησης εδαφών. Η ένταση, που ποτέ δεν έλειψε, στις σχέσεις Σερβίας-Κοσόβου είναι στο μέγιστο βαθμό των τελευταίων ετών – σε σημείο που ακόμη και ο μετριοπαθής φιλοδυτικός πρωθυπουργός της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς προχώρησε στη δήλωση «θα πάω στο Κόσοβο όποια στιγμή θέλω, χωρίς να ζητήσω άδεια από την Πρίστινα». Οι απειλητικές απαντήσεις που δόθηκαν σε αυτή τη δήλωση από τους οπλαρχηγούς του UCK, οι οποίοι σήμερα «κυβερνούν» το διεθνές προτεκτοράτο του Κοσόβου, δείχνουν ότι οι εξελίξεις δεν προμηνύονται ιδιαίτερα θετικές.

Μόνο πολιτική η αντιπαράθεση;

Οι εξελίξεις θα είναι πυκνές και στο πολιτικό πεδίο την επόμενη περίοδο: Προεδρικές εκλογές στη Σερβία τον Απρίλιο, όπου τα στρατόπεδα της φιλορωσικής και φιλοδυτικής προσέγγισης έχουν ήδη διαταχθεί. Βουλευτικές εκλογές στην Αλβανία τον Ιούνιο, με την αντιπολίτευση να σαμποτάρει μέχρι στιγμής τη διαδικασία και να προσπαθεί να ρίξει την κυβέρνηση με «πορτοκαλί επανάσταση», αλλά χωρίς την έγκριση της νέας ηγεσίας των ΗΠΑ. Σύνοδος κορυφής των Δυτικών Βαλκανίων στην Τεργέστη τον Ιούλιο υπό την αιγίδα της Ε.Ε. και της Ιταλίας. Αυτά είναι τα σημαντικότερα «πολιτικά ραντεβού» των αμέσως επόμενων εβδομάδων και μηνών.

Θα φτάσουμε άραγε σε όλες αυτές τις πολιτικές διαδικασίες με σφοδρές έστω, αλλά πολιτικές συγκρούσεις, ή θα μας προλάβουν άλλες εξελίξεις; Οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, παγκόσμιας ή περιφερειακής εμβέλειας, κάνουν ό,τι μπορούν για να δυναμιτίσουν την περιοχή ώστε να υλοποιήσουν τα γεωπολιτικά τους σχέδια – εκμεταλλευόμενες βέβαια στο έπακρο την προθυμία των τοπικών διεφθαρμένων ελίτ να ξεπουλήσουν τις χώρες τους και να παραδώσουν τους λαούς τους στον πόλεμο και την εξαθλίωση. Με αυτά τα δεδομένα, πολύ λίγο εξυπηρετεί ο στρουθοκαμηλισμός της κυβέρνησης Τσίπρα ή ο εξορκισμός του κακού στον οποίο καταφεύγουν και άλλες δυνάμεις. Το «μακριά από μας» εδώ δεν ισχύει…