Θα ενωθεί η Αλ Κάιντα με το Ισλαμικό Κράτος;

Η Αλ Κάιντα βλέπει την αναδίπλωση του ΙΚ ως ευκαιρία για να αποκτήσει και πάλι την πρωτοκαθεδρία 

Του Hamdi Malik

Αρκετές αναφορές δείχνουν ότι μπορεί να υπάρξει συμμαχία μεταξύ Αλ-Κάιντα και Ισλαμικού Κράτους στο Ιράκ, μετά την απελευθέρωση της Μοσούλης.

Ο Ιρακινός αντιπρόεδρος Aϊγιάντ Αλλάουι αποκάλυψε ότι η Αλ Κάιντα και το Ισλαμικό Κράτος (ΙΚ) συζητούν για πιθανή συμμαχία. Παρά τις διαφορές τους, είναι δυνατή η μεταξύ τους προσέγγιση, ειδικά αν υπάρξει αλλαγή ηγεσίας σε μία εξ αυτών. Ο Αλλάουι, σε συνέντευξη Τύπου (17/4/2107) είπε: «Οι διαπραγματεύσεις έχουν ήδη αρχίσει. Πραγματοποιούνται συζητήσεις και διάλογοι μεταξύ εκπροσώπων του [Αμπού Μπακρ] αλ-Μπαγκντάτι και του [Αϊμάν] αλ-Ζαουάχρι», αναφερόμενος στους ηγέτες του IΚ και της Αλ Κάιντα. Επίσης πρόσθεσε: «Δεν βλέπω το IΚ να εξατμίζεται στον αέρα, θα κρύβονται σε αδρανείς θύλακες, διαχέοντας το δηλητήριό τους σε όλο τον κόσμο».
Σε συμφωνία με τη δήλωση του Αλλάουι, οι υπηρεσίες πληροφοριών του Ιράκ ανέφεραν την 27η Απριλίου ότι κορυφαία στελέχη του ΙΚ επέστρεψαν στην επαρχία Ντιγιάλα του Α. Ιράκ για έναρξη διαπραγματεύσεων με υπολείμματα της Αλ-Κάιντα, προς δημιουργία νέας συμμαχίας.
Υπάρχουν ενδείξεις ότι εξέχουσες τζιχαντικές δυνάμεις στην περιοχή ετοιμάζουν σχέδια για όταν το ΙΚ χάσει εδάφη. Σε αυτό το πλαίσιο, ο Ζαουάχρι προέτρεψε τους τζιχαντιστές, με δημοσιευμένο ηχητικό μήνυμα (23/4/2017), να προβούν σε τζιχάντ και να προετοιμαστούν για πόλεμο διαρκείας κατά των «σταυροφόρων και των συμμάχων τους, σιιτών και αλεβιτών». Επίσης, να επιλέξουν τακτικές αντάρτικου και να συνενωθούν, λέγοντας: «Πρέπει να ενωθείτε και να συνασπισθείτε με τους μουσουλμάνους και τους τζιχαντιστές αδελφούς στη Συρία και σε όλο τον κόσμο». Ακόμη, υπέδειξε αυτοκριτική και αναθεώρηση, συμπεριλαμβάνοντας σε αυτά και τον ίδιο. Διότι, είναι «το πρώτο βήμα προς τη νίκη». Αυτό δείχνει ότι ανοίγει νέα σελίδα στην πολιτική των σχέσεών του με άλλες οργανώσεις και ομάδες τζιχαντιστών, και τούτο αποδεικνύει όσα αποκάλυψε η Υπηρεσία πληροφοριών του Αλλάουι.
Είναι σαφές ότι η αλ-Κάιντα βλέπει τις διαδοχικές απώλειες του ΙΚ ως ευκαιρία ανάκτησης του ηγετικού της ρόλου μεταξύ των ενόπλων τζιχαντικών ομάδων, στην επικείμενη φάση. Το ΙΚ υπεξαίρεσε την επιρροή της Αλ-Κάιντα με τις στρατιωτικές του νίκες και την αναγγελλία ίδρυσης ισλαμικού χαλιφάτου, αλλά οι πρόσφατες αποτυχίες ενισχύουν και πάλι τον ρόλο που παίζει η Αλ-Κάιντα στις ομάδες τζιχαντιστών. Το Αμερικανικό Ινστιτούτο για τη Μελέτη του Πολέμου προειδοποίησε τον Φεβρουάριο ότι η Αλ-Κάιντα θα δραστηριοποιηθεί πάλι στο Ιράκ, συγχρόνως προς τις απώλειες εδαφών από το ΙΚ.
Οι διαφορές μεταξύ των δύο οργανώσεων εμφανίστηκαν τον Μάιο του 2013, όταν ο Ζαουάχρι διέταξε με ηχητικό του μήνυμα «να εξαλειφθεί το IΚ». Ο Αλ Μπαγκντάτι ανακοίνωσε τον Μάρτιο του 2013 ότι θα ενοποιήσει το Ισλαμικό Κράτος στο Ιράκ και την Τζαμχάτ αλ-Νούσρα στη Συρία, για να ιδρύσει το Ισλαμικό Κράτος (ΙΚ) του Ιράκ και της Συρίας, το οποίο στη συνέχεια έγινε γνωστό ως IΚ. Οι διαφορές των δύο ομάδων οδήγησαν σε αλληλοκατηγορίες για προδοσία. Εξέχων ηγέτης του ΙΚ αποκάλεσε την Αλ-Κάιντα του Ζαουάχρι, «οι Εβραίοι του τζιχάντ». Από την πλευρά του, ο Ζαουάχρι επιτέθηκε με οξύτητα στον αρχηγό του ΙΚ και τον κατηγόρησε πως μαγειρεύει διαμάχες μεταξύ των τζιχαντιστών. Οι μεταξύ τους διαφορές δεν περιορίστηκαν μόνο σε δηλώσεις, οδήγησαν και σε στρατιωτικές συγκρούσεις.
Ωστόσο, οι ανάγκες της επερχόμενης φάσης επιτάσσουν οι ηγέτες αυτών των οργανώσεων να εξετάσουν το ενδεχόμενο προσέγγισης. Οι προσπάθειες ενοποίησης των διάσπαρτων τζιχαντικών ομάδων δεν είναι καινούργιες. Η Αλ-Κάιντα κατάφερε να στοιχίσει τις διάφορες ομάδες υπό το λάβαρό της. Ήταν πολύ ισχυρότερη απ’ ό,τι τώρα, επειδή είχε χρήματα και βάσεις εκπαίδευσης στο Πακιστάν και το Αφγανιστάν, με επικεφαλής τον Οσάμα Μπιν Λάντεν, που είχε χαρίσμα το οποίο δεν διαθέτει ο διάδοχός του Ζαουάχρι.

Σήμερα η εικόνα είναι εντελώς διαφορετική, καθώς το ΙΚ είναι ακόμα ισχυρότερο από την Αλ-Κάιντα, και έχει μεγαλύτερη επιρροή, παρά τις πρόσφατες μεγάλες απώλειες. Ωστόσο, κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί τη μεγάλη ιδεολογική ομοιότητα των δύο οργανώσεων, που θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως εφαλτήριο για επιστροφή σε συνεργασία. Σε αυτό το πλαίσιο, ο Χισάμ αλ-Χασέμι, Ιρακινός ειδικός για τις ομάδες τζιχαντιστών, δήλωσε στο Al-Monitor ότι «οι ηγέτες και τα μέλη του IΚ και της αλ-Κάιντα πιστεύουν στο ίδιο δόγμα, καθώς έχουν τις ίδιες πηγές νομολογίας». Και οι δύο ομάδες είναι αφοσιωμένες στις αρχές του παγκόσμιου τζιχάντ που ίδρυσε ο Αμπντουλάχ Αζάμ.
Αυτή η ιδεολογική ομοιότητα δεν θα εμποδίσει τους δύο επικεφαλής να ανταγωνίζονται για την ηγεσία του Ισλαμικού Κράτους. Ο καθένας τους θεωρεί πως αξίζει περισσότερο. Ο Ζαουάχρι είναι ο διάδοχος του Μπιν Λάντεν, αλλά ο Μπαγκντάτι ταιριάζει καλύτερα στις ανάγκες δημιουργίας ενός «βιλαέτιου».
Αυτές οι διαφορές χρονολογούνται από την εποχή που ηγέτης της Αλ-Κάιντα στο Ιράκ ήταν ο αλ-Ζαρκάουι, και πίστευαν ότι η νομιμότητα έρχεται από το πεδίο της μάχης, όχι από πάνω. Οι ίδιοι ηγέτες διαφωνούν και στις προτεραιότητες του τζιχάντ σε αυτό το στάδιο. Παρότι συμμερίζονται και οι δυο τον τελικό στόχο για ίδρυση Ισλαμικού Χαλιφάτου σε όλο τον κόσμο, οι ηγέτες της Αλ-Κάιντα θεωρούν ότι σε αυτό το στάδιο απαιτείται να χτυπηθεί ο μακρινός εχθρός, δηλαδή η Δύση, ιδίως οι Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ το ΙΚ παραμένει προσηλωμένο στον τοπικό εχθρό.
Υπάρχουν διαφορετικά σενάρια για την πιθανή συμμαχία της Αλ-Κάιντα – ΙΚ, αλλά αναμφιβόλως ο αλ-Μπαγκντάτι και άλλοι αξιωματούχοι του ΙΚ δεν θα λειτουργήσουν υπό την ομπρέλα της Αλ-Κάιντα, όπως συνέβαινε πριν από τη εξαγγελία του Ισλαμικού Κράτους.
Ο Χασέμι πιστεύει ότι οι βαθιές διαφορές καθιστούν δύσκολη την προσέγγιση και τη συμμαχία των δύο οργανώσεων στην παρούσα φάση. «Δεν νομίζω να υπάρχει προσέγγιση σε επίπεδο αλληλοκατανόησης ή συντονισμού σε θέμα στρατιωτικό και ασφάλειας. … Όταν σβήσει η μια από τις δύο ηγεσίες, τότε θα μπορούν να ενωθούν οι δύο ομάδες». Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα πάρει καιρό για να σβήσει μία εξ αυτών, καθώς το ΙΚ μάχεται σε πολλά μέτωπα συγχρόνως, έχει δε χάσει τα περισσότερα ηγετικά του στελέχη. Επιπλέον, οι ΗΠΑ έχουν υποσχεθεί 25 εκατομμύρια δολάρια για πληροφορίες σχετικές με τον Μπαγκντάτι, ενώ ταυτόχρονα καταδιώκουν τον Ζαουάχρι και άλλους ηγέτες της Αλ-Κάιντα. Εάν σκοτωθεί ένας εξ αυτών, η προσέγγιση των δύο ομάδων θα είναι ευκολότερη.

Μετάφραση: Νίκος Κελέρμενος