ευρογερμανικός στρατός και η προοπτική της φρίκης

Πέρασε απαρατήρητη στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες μια δήλωση του Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ την περασμένη εβδομάδα αλλά στην Ουάσιγκτον, στο Βερολίνο και στο Λονδίνο προκάλεσε αντιδράσεις ακόμη και σε κυβερνητικό επίπεδο. Ο πρόεδρος της Κομισιόν σε συνέντευξή του προς τη γερμανική εφημερίδα «Die Welt» ζήτησε από τις χώρες της ΕΕ να συγκροτήσουν «κοινό στρατό» τον οποίο θα οπλίσουν συνεργαζόμενες οι ευρωπαϊκές πολεμικές βιομηχανίες. Ο κ. Γιούνκερ σημείωσε ότι δεν νοείται ανεξάρτητη Ευρώπη χωρίς να έχει δικές της ένοπλες δυνάμεις. Δεν είναι δυνατόν, τόνισε, η ΕΕ να είναι στην αντίληψη των ανθρώπων μόνο οικονομική ένωση.

Πρώτη, όπως ήταν επόμενο, έσπευσε να υποστηρίξει την πρόταση του κ. Γιούνκερ η υπουργός Αμυνας της Γερμανίας Ούρσουλα φον ντερ Λέγεν. Τη βρήκε «πολύ ενδιαφέρουσα, στα πρότυπα της ευρωπαϊκής ενότητας». Ακολούθησαν ο Χριστιανοδημοκράτης πρόεδρος της Επιτροπής Διεθνών Σχέσεων της Μπούντεσταγκ και ο Σοσιαλιστής πρόεδρος της Επιτροπής Αμυνας κ.κ. Νόρμπερτ Ρέντγκεν και Χανς-Πέτερ Μπάρτελς, αντίστοιχα, στο ίδιο περίπου πνεύμα. Δεν άργησε να ανταποκριθεί και ο γερμανικός πολιτικός Τύπος. «Η Ευρώπη πρέπει να ανεξαρτητοποιηθεί ηθικά και στρατιωτικά (…) για να επιβιώσει ανάμεσα στην Ανατολή (Ρωσία) και στη Δύση (ΗΠΑ)» έγραψε η «Frankfurter Allgemeine», με την παρατήρηση ότι «το εγχείρημα, μολονότι αναγκαίο, δεν είναι πραγματοποιήσιμο αμέσως». Η εφημερίδα σημειώνει ότι ο πανευρωπαϊκός στρατός θα διαθέτει και πυρηνικά όπλα καθώς θα μετέχει σ’ αυτόν και η Γαλλία.

Τα επιχειρήματα αυτών που στο Βερολίνο αποδέχονται την πρόταση του κ. Γιούνκερ δεν είναι ασήμαντα. Βρίσκονται μέσα στο πλαίσιο της ευρύτερης γερμανικής πολιτικής όπως την εκφράζει σήμερα η κυβέρνηση της Ανγκελα Μέρκελ. Ενας πανευρωπαϊκός στρατός απαλλάσσει το Βερολίνο και γενικότερα όλη την ΕΕ από τις πιέσεις και τις εντολές του ΝΑΤΟ. Καθιστά αυτόματα σχεδόν τη Γερμανία ηγετική στρατιωτική δύναμη η οποία θα ενεργεί με βάση τα ευρωπαϊκά – πρωτίστως τα γερμανικά – συμφέροντα και όχι υπό τις εντολές του ΝΑΤΟ, δηλαδή της Αμερικής. Κάτι το οποίο διαπίστωσαν με πικρία στη γερμανική καγκελαρία με την κρίση της Ουκρανίας όταν, παρά την αντίθεση των Γερμανών – σε δημοσκοπικό ποσοστό ως 68% – , το Βερολίνο «ακολούθησε» τον στρατιωτικό σχεδιασμό του ΝΑΤΟ (μετακίνηση δυνάμεων προς τα ανατολικά, αποστολή στρατιωτικού υλικού σε χώρες της Βαλτικής κ.τ.λ.). Αλλοι γερμανοί σχολιαστές, υποστηρίζοντας κατ’ αρχήν την πρόταση του προέδρου της Κομισιόν, δικαιολόγησαν τη θέση τους για τον «πανευρωπαϊκό στρατό» επειδή θα αναζωογονήσει και τη γερμανική πολεμική βιομηχανία, η οποία τα τελευταία πέντε χρόνια σημειώνει σταθερά μεγάλη πτώση.

Οι αντιδράσεις

Διαφορετική ήταν η αντίδραση στη Βρετανία και στη Γαλλία. Η βρετανική εφημερίδα «Guardian» σάρκασε την πρόταση του κ. Γιούνκερ: έγραψε «Ο στρατός Γιούνκερ» και σε ύφος έντονο τόνισε ότι ένας πανευρωπαϊκός στρατός «θα ήταν το τελευταίο πράγμα που θα ζητούσε σήμερα ο Ευρωπαίος ο οποίος στραγγίζεται από την οικονομική κρίση». Το γραφείο του πρωθυπουργού Ντέιβιντ Κάμερον περιορίστηκε σε ένα ξερό «δεν είναι υπό συζήτηση ένα τέτοιο θέμα», αλλά κάποιοι βρετανοί μπλόγκερ έκαναν μια… βουτιά στο πολιτικό παρελθόν του προέδρου της Κομισιόν. Με ευδιάκριτα υπονοούμενα ξαναθύμισαν ότι ως πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου ο κ. Γιούνκερ είχε κάνει προνομιακές φορολογικές «διευκολύνσεις» σε γερμανικές βιομηχανίες της Ρηνανίας όπου – κατά σύμπτωση, φυσικά – βρίσκονται οι περισσότερες βιομηχανίες κατασκευής στρατιωτικών ειδών.

Η Ουάσιγκτον ενοχλήθηκε πολύ με την πρόταση του κ. Γιούνκερ αλλά δημοσίως περιορίστηκε να δηλώσει μέσω της αντιπροσώπου της στον ΟΗΕ Σαμάνθα Πάουερ ότι «προέχει (…) τα ευρωπαϊκά κράτη να σεβαστούν τις δεσμεύσεις τους στο ΝΑΤΟ». Το Πεντάγωνο, απαντώντας σε ερώτηση βουλευτών, επεσήμανε ότι η δημιουργία πανευρωπαϊκού στρατού «οδηγεί σε ασφυξία το ΝΑΤΟ» και ανώνυμη πηγή του Στέιτ Ντιπάρτμεντ χαρακτήρισε την πρόταση Γιούνκερ «πράξη ευρωπαϊκής πίεσης προς τις ΗΠΑ» και μάλιστα «για λογαριασμό της Γερμανίας». Η ίδια πηγή προσέθεσε ότι «αναμένει με ενδιαφέρον» την αντίδραση του Κρεμλίνου.