Η δημοκρατική συνομοσπονδία της Rojava αποτελεί μια προσπάθεια των Κούρδων της Συρίας να ξεπεράσουν τα σύνορα και να οικοδομήσουν μια συμμετοχική εναλλακτική λύση αντιμετώπισης των τυραννικών δυνάμεων της περιοχής. Επιμέλεια: Μικαέλα Κόλλια 
Συγκεκριμένα, η Rojava είναι μια αυτόνομη κουρδική περιοχή στο βόρειο τμήμα της Συρίας. Αποτελείται από τρία καντόνια: το Afrin στα δυτικά, το Κομπανί στο κέντρο, και το Cizîre στα ανατολικά. Είναι, ως επί το πλείστον, απομονωμένες και περιβάλλονται από εχθρικές δυνάμεις.
Ωστόσο – παρά τον κτηνώδη πόλεμο με το Ισλαμικό Κράτος, το επώδυνο εμπάργκο της Τουρκίας και το ακόμη πιο επώδυνο εμπάργκο του Μπαρζανί και Κουρδικής Περιφερειακής Κυβέρνησης του (KRG) στο Ιράκ – έχουν καταφέρει να καθιερώσουν συστήματα αυτο-διακυβέρνησης και δημοκρατικών αυτόνομων δομών, καθώς και ένα ριζοσπαστικό μετασχηματισμό των κοινωνικών και πολιτικών σχέσεων προς μία απελευθερωτική κατεύθυνση.
Κατά τα τελευταία 33 χρόνια, ο κουρδικός αγώνας για την ελευθερία, το Κουρδικό Εργατικό Κόμμα (ΡΚΚ), και ο ηγέτης του, Αμπντουλάχ Οτσαλάν, όχι μόνο έχουν αντιδράσει στις κοινωνικές αλλαγές, αλλά κάνουν και περαιτέρω βήματα για τη δημιουργία μιας απελευθερωμένης κοινωνίας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το PKK αντιλαμβάνεται το κουρδικό ζήτημα όχι ως εθνικό ζήτημα αλλά ως κοινωνικό, φυλετικό και πανανθρώπινο. Μάλιστα το βιβλίο του Οτσαλάν, «Κοινωνιολογία της Ελευθερίας» θεωρείται ως ένα είδος χάρτη για την απελευθέρωση της Rojava και ολόκληρης της Μέσης Ανατολής, αναφέροντας με λεπτομέρεια τα βήματα που θεωρεί κατάλληλα για το δρόμο προς την ελευθερία.
Στα όρια της Συρίας, ανάμεσα σε Τουρκία και Βόρειο Ιράκ, εκτείνεται μια περιοχή που αριθμεί 4,5 εκατομμύρια Κούρδους χωρίς επίσημο κράτος.
Η περιοχή της Rojava, ή αλλιώς το άτυπο «Δυτικό Κουρδιστάν», βρίσκεται μεταξύ του εμφυλίου της Συρίας, της ηγεμονικής πίεσης της Τουρκίας προς τους Κούρδους που αναγκάζονται να ζουν μακριά από τα εδάφη στα οποία γεννήθηκαν στην Ανατολία, αλλά και της αδιαφορίας των Ηνωμένων Εθνών που ακόμη μέχρι σήμερα δεν έχουν καταφέρει να λύσουν το ζήτημα της αυτονομίας του πολύπαθου λαού.
Τους τελευταίους μήνες, οι Κούρδοι καλούνται να αντιμετωπίσουν τις επιθέσεις των τζιχαντιστών ISIS πολεμώντας για την ανεξαρτησία των εδαφών τους και την ελευθερία τους.
Τα τρία καντόνια της Rojava οργανώθηκαν σε κομμούνες οι οποίες συγκροτούνται στην αρχή της άμεσης συμμετοχής των ανθρώπων στα χωριά, στους δρόμους, στις γειτονιές, στις πόλεις και αποτελούν το κύτταρο της κοινωνίας στη βάση της άμεσης δημοκρατίας.
Υπάρχουν συμβούλια με εβδομαδιαίες συνελεύσεις σε κάθε γειτονιά, αυτόνομες δυνάμεις αυτοάμυνας σε κάθε πόλη και αιρετοί αντιπρόσωποι για κάθε Δήμο που καλούνται να επιλύσουν καθημερινά ζητήματα. Οι κολεκτίβες τέχνης και προώθησης του πολιτισμού, ενισχύουν την ελευθεριακή πολιτική την ώρα που το αμεσοδημοκρατικό διοικητικό κέντρο πολλαπλασιάζει τα πολιτιστικά κέντρα και τις τοπικές ακαδημίες.
Όπως δήλωσε σε συνέντευξη του στο roar magazine, o Μουσουλμάνος συν-πρόεδρος του Κόμματος Δημοκρατικής Ένωσης (PYD), o Saleh Muslim που εκπροσωπεί τις ανεξάρτητες κοινότητες της Rojava,:
«Είμαστε προσηλωμένοι στην κατασκευή ριζοσπαστικής δημοκρατίας: θέλουμε να κινητοποιήσουμε τους ανθρώπους ώστε να οργανωθούν και να υπερασπιστούν τους εαυτούς τους μέσω λαϊκών στρατών, όπως η Λαϊκή Μονάδα Άμυνας (YPG) και η Μονάδα Άμυνας Γυναικών (YPJ). Αυτή τη στιγμή εφαρμόζουμε αυτό το μοντέλο αυτοδιοίκησης και αυτο-οργάνωσης χωρίς κράτος. Μακροπρόθεσμος στόχος μας είναι η Δημοκρατική αυτονομία. Πρόκειται για την αναγκαιότητα κατανόησης και άσκησης των βασικών μας δικαιωμάτων. Πρέπει η κοινωνία να αποκτήσει πολιτικό χαρακτήρα: αυτός είναι ο πυρήνας της οικοδόμησης μιας δημοκρατικής αυτονομίας».
Στην πρώτη γραμμή αυτής της πολιτικοποίησης είναι η ισότητα των φύλων και η χειραφέτηση των γυναικών, με ίση εκπροσώπηση και με την ενεργό συμμετοχή των γυναικών σε όλους τους πολιτικούς και κοινωνικούς κύκλους. «Εμείς έχουμε καθιερώσει ένα μοντέλο συμπροεδρίας και μια ποσόστωση 40% για την εκπροσώπηση των δύο φύλων με σκοπό την επιβολή της ισότητας των φύλων σε όλες τις μορφές της δημόσιας ζωής και της πολιτικής εκπροσώπησης », εξηγεί ο Saleh.
Οι επαναστατικές δυνάμεις στην Rojava δεν αγωνίζονται για ένα ανεξάρτητο κράτος έθνος, αλλά υποστηρίζουν ένα σύστημα δημοκρατικής συνομοσπονδίας. Αυτό αποτελείται από πολίτες που μέσω της αυτο-διακυβέρνησης και του σχηματισμού των συμβουλίων δρουν σε επίπεδο γειτονιάς, οργανώνοντας δημοτικά συμβούλια, ανοιχτές συνελεύσεις, και συνεταιρισμούς. Τα μέσα αυτά αυτοδιοικούμενη καταστεί δυνατή η συμμετοχή των διαφόρων πολιτικών, εθνοτικών και θρησκευτικών ομάδων, προώθηση της συναίνεσης υπό την ηγεσία της λήψης αποφάσεων. Με στόχο την πολιτικοποίηση και την εκπαίδευση του πληθυσμού, αυτές οι δομές αυτοδιοίκησης δίνουν στο λαό τη δυνατότητα να αυξήσει τη συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων, να ενισχύσει τη δύναμή του και να προωθήσει τη συναίνεση ως προς τη λύση των προβλημάτων.
Από τον Ιανουάριο του 2012 έχουν αρχίσει να υλοποιούν ένα σχέδιο δημοκρατικής εναλλακτικής, βασιζόμενοι στην εμπειρία των Ζαπατίστας στο Μεξικό.
Παράλληλα, στα σχολεία διδάσκεται μάθημα γυναικείας ιστορίας, για τον ιστορικό ρόλο της γυναίκας από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.
Φέτος ψήφισαν το Σύνταγμα των Καντονιών της Rojava, το οποίο ονομάζουν Χάρτα Κοινωνικού Συμβολαίου.
Σύμφωνα με το ίδιο το PYD, κινούνται ενάντια στο υποστηριζόμενο από την Τουρκία Ισλαμικό Κράτος κι ενάντια στον αμερικανικό και διεθνή καπιταλισμό.
Αν και έχουν δεχθεί τη βοήθεια των ΗΠΑ σαν “αναγκαίο κακό” για να διασωθεί η περιοχή, δεν τρέφουν αυταπάτες για την ηγεμονική παρουσία των δυτικών στη γη τους.
Η διακήρυξη τους αναφέρει:
«Οι λαοί των δημοκρατικά αυτοδιοικούμενων περιοχών, Κούρδων, Αράβων, Ασσύριων (Ασσύριων Χαλδαίων, Αραμάνων), Τουρκμένων, Αρμενίων και Τσετσένων, με ελεύθερη θέληση, ανακοινώνουν τη διασφάλιση της δικαιοσύνης, της ελευθερίας, της δημοκρατίας, και των δικαιωμάτων των γυναικών και των παιδιών, σύμφωνα με τις αρχές της οικολογικής ισορροπίας, της ελευθερίας των θρησκευτικών πεποιθήσεων και της ισότητας χωρίς διακρίσεις βάσει φυλής, θρησκείας, φύλου. Προς επίτευξη της πολιτικής και ηθικής συνοχής μιας δημοκρατικής κοινωνίας, ώστε να λειτουργήσει με αμοιβαία κατανόηση, συνύπαρξη της διαφορετικότητας και σεβασμό της αρχής του αυτοπροσδιορισμού και της αυτοάμυνας των ανθρώπων. Οι περιοχές μας της αυτοδιαχειριζόμενης δημοκρατίας δεν αναγνωρίζουν την αντίληψη του έθνους-κράτους και του κράτους που βασίζεται στη στρατιωτική δύναμη, τη θρησκεία και τη συγκέντρωση εξουσιών κεντρικά».
Ο καθηγητής ανθρωπολογίας του London School of Economics, David Graeber, έγραφε πρόσφατα σε άρθρο του στον Guardian:«Σε περίπτωση που είχε κανείς την αμφιβολία για το αν πρόκειται όντως για μια επανάσταση ή για κάποιου είδους “βιτρίνα”, θα έλεγα ότι η επίσκεψη αυτή την εξαφάνισε για πάντα. Υπάρχουν ακόμα άνθρωποι που λένε: είναι απλώς ένα μέτωπο του PKK (Κόμμα Εργατών Κουρδιστάν), στην πραγματικότητα μια σταλινική αυταρχική οργάνωση που προσποιείται ότι υιοθέτησε την επαναστατική δημοκρατία. Όχι. Είναι απολύτως πραγματικό. Είναι μια γνήσια επανάσταση».
Εντούτοις πολλοί φοβούνται ότι η συγκεκριμένη επανάσταση θα μετατραπεί σε εθνικιστικό αγώνα. Καθώς, τα επαναστατικά σύμβολα όπως σημαίες, χάρτες και αφίσες είναι ιδιαίτερα σημαντικά όταν πρόκειται για την ενσωμάτωση των εθνοτικών και θρησκευτικών μειονοτήτων, καθώς και τη δημοσιοποίηση της επανάστασης σε όλο τον κόσμο, η θετική πλευρά των κουρδικών επαναστατικών συμβόλων δεν μπορεί να αγνοηθεί και σίγουρα διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διευκόλυνση της κινητοποίησης του κουρδικού πληθυσμού. Ωστόσο, πολλοί ερευνητές εκφράζουν ανησυχία καθώς θεωρούν πιθανό ότι τέτοιου είδους σύμβολα θα μπορούσαν να αποξενώσουν τους μη Κούρδους από τους Κούρδους, οι οποίοι θα μπορούσαν να παραγνωρίσουν τον αγώνα ως εθνική πάλη για ένα Μεγάλο Κουρδιστάν.
Ύστερα από 134 ημέρες αντίστασης, οι Κούρδοι και οι σύντροφοί τους στο Κομπανί κατάφεραν να εκδιώξουν τους ένοπλους του Ισλαμικού Κράτους (ISIS) από την πόλη πριν από δύο μόλις εβδομάδες.
Παρόλο που οι τζιχαντιστές ελέγχουν πολλά χωριά και δεν έχουν υποχωρήσει οριστικά, η μάχη στο Κομπανί αναδεικνύει την αποτελεσματικότητα των Κούρδων μαχητών ως μιας από τις λίγες ένοπλες δυνάμεις στην περιοχή που είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν τους ISIS.
Με άξονες την άμεση δημοκρατία, την ισότητα των φύλων και την περιβαλλοντική βιωσιμότητα, ο αγώνας των Κούρδων έστρεψε την παγκόσμια προσοχή στα δεινά και στην κοινωνική της επανάσταση του λαού της Rojava, ο οποίος παραδίδει μαθήματα δύναμης και δημοκρατικής αυτοδιαχείρισης. Γι’ αυτό και τα διεθνή μέσα αναφέρονται σε αυτούς ως τη μόνη ίσως ελπίδα για ειρήνη στη Μέση Ανατολή.
Πρόσφατα σχόλια