Podemos: Η πρώτη μεγάλη κρίση

Του Κώστα Ράπτη
Το «διαζύγιο» εμφανίσθηκε και από τις δύο πλευρές ως φιλικό. «Δεν είναι απλώς συνοδοιπόρος μου από πολύ παλιά. Είναι επίσης ένας πολύ καλός φίλος και παραμένει πρόσωπο-κλειδί για την πολιτική διαδρομή του κινήματός μας” τόνισε ο Pablo Iglesias, ηγέτης του κόμματος Podemos της Ισπανίας, για τον συνιδρυτή και μέχρι πρότινος «υπ΄αριθμόν 3» του μορφώματος, Juan Carlos Monedero, ο οποίος ανακοίνωσε την Πέμπτη την αποχώρησή του από την ηγεσία.

Μάλιστα, στην δική του επιστολή ο Monedero, άλλοτε σύμβουλος λατινοαμερικανικών κυβερνήσεων, εν οίς και η βενεζολανική, έπλεκε το εγκώμιο του Iglesias με όρους «caudillo», κρατώντας για τον εαυτό του ρόλο εφάμιλλο του Che Guevara, ο οποίος αποσύρεται σε αναζήτηση μεγαλύτερης πολιτικής αυθεντικότητας. «Ποτέ δεν αισθάνθηκα περισσότερο ασφαλής στην πολιτική από όταν βρισκόταν στο πλευρό μου. Όποιος δεν το καταλαβαίνει αυτό, δεν θα καταλάβει γιατί ο Pablo Iglesias έχει την εντολή να κυβερνήσει τη χώρα».

Ωστόσο, σε ραδιοφωνική συνέντευξή του λίγο νωρίτερα στο διαδικτυακό ραδιόφωνο Radiocable, ο Monedero εμφανίσθηκε πολύ πιο επικριτικός. «Το Podemos αντιμετωπίζει προβλήματα, διότι δεν έχει πλέον χρόνο για τους κύκλους της βάσης, αλλά θεωρεί πιο σημαντικό το να πάρει ένα λεπτό τηλεοπτικού χρόνου» τόνισε, καλώντας σε «επιστροφή στις ρίζες».

Για ένα κόμμα με ηλικία μόλις 15 μηνών, μια τέτοια έκκληση φαντάζει ήδη παράλογη. Όμως, κατά τον Monedero «όταν ο κύριος στόχος ενός κόμματος είναι η κατάληψη της εξουσίας, προσχωρεί στο εκλογικό παιχνίδι και αρχίζει να γίνεται όμηρος των χειρότερων χαρακτηριστικών του κράτους». Το Podemos πρέπει «να πάψει να κοιτάζει τον εαυτό του σε ξένους καθρέπτες» τονίζει ο συναυτουργός του φιλόδοξου σχεδίου να αποκρυσταλλωθεί πολιτικά το ισπανικό «Κίνημα των Αγανακτισμένων».

Η έξοδός του από το προσκήνιο θεωρούνταν δεδομένη ήδη από τον Ιανουάριο, οπότε έγινε γνωστό ότι ο Monedero, καθηγητής πολιτικής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Complutense, είχε λάβει για συμβουλών το ποσό των 425.000 ευρώ από την ALBA (Μπολιβαριανή Συμμαχία των Λαών της Αμερικής), που ίδρυσαν το 2004 η Κούβα και η Βενεζουέλα. Ο μαστιζόμενος από τόσα σκάνδαλα ισπανικός δικομματισμός, τον οποίο το Podemos σφυροκοπούσε αποκαλώντας τον «Η Κάστα», είχε την ευκαιρία να καταγγείλει υπόγεια χρηματοδότηση του νεότευκτου κινήματος, ενώ ο Monedero υποχρεώθηκε να καταβάλλει 200.000 ευρώ σε φόρους και πρόστιμα.

Υπ’ αυτή την έννοια, η αποχώρηση του Monedero από την ηγεσία προσφέρει υπηρεσίες στον Iglesias – στον βαθμό μάλιστα που ο «υπ’ αριθμόν 3» του κόμματος προσωποποιούσε τις καταγγελίες των αντιπάλων ότι οι Pοdemos επιχειρούν να εισαγάγουν στην Ισπανία αμφιλεγόμενα λατινοαμερικάνικα πολιτικά μοντέλα.

Ωστόσο, η ανακοίνωση της παραίτησης του Monedero λίγες μέρες πριν από τις κρίσιμες εκλογές της 24ης Μαϊου στους δήμους και ορισμένες περιφέρειες της Ισπανίας, δεν δείχνει να παραπέμπει σε συμφωνημένη κίνηση. Σε κάθε περίπτωση, το κίνημα που εφόρμησε στην πολιτική σκηνή με τη βεβαιότητα ότι «έχει την εντολή να κυβερνήσει τη χώρα», βλέπει τη δυναμική του να φρενάρει και αντιμετωπίζει πραγματικά διλήμματα στρατηγικής.

Η τελευταία δημοσκόπηση του MyWord Institute για το δίκτυο Cadena Ser εμφανίζει το Podemos στην τέταρτη θέση τον μήνα Απρίλιο με ποσοστό 17,9%, πίσω από το Λαϊκό Κόμμα του πρωθυπουργού Mariano Rajoy (22%), το Σοσιαλιστικό Κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης (21%), αλλά και το κεντροδεξιό-«μεταπολιτικό» κίνημα Ciudadanos (Πολίτες) του Albert Rivera, το οποίο ιδρύθηκε πριν από 9 χρόνια στην Καταλωνία και το τελευταίο διάστημα σημειώνει μετεωρική άνοδο πανεθνικά.

Πρόκειται οπωσδήποτε για μιαν εξαιρετικά ενδιαφέρουσα εικόνα, όπου το άλλοτε ακραιφνώς διπολικό πολιτικό τοπίο της Ισπανίας έχει κατακερματισθεί σε τέσσερις δυνάμεις με διαφορές ποσοστών στα όρια του στατιστικού λάθους. Ωστόσο, το Pοdemos δεν αναμετριέται με το μόνο πραγματικό αποτέλεσμά του κατά το παρελθόν (8% στις ευρωεκλογές), αλλά με τη φιλόδοξη  ρητορική του και τις προ μηνών δημοσκοπικές του επιδόσεις, που ήσαν εμφανώς ανώτερες.

Το κίνημα που πρόβαλλε ως ο πολλά υποσχόμενος σύμμαχος του ΣΥΡΙΖΑ στην ευρωπαϊκή σκηνή, παίρνει ήδη διακριτικά τις αποστάσεις του από το αμήχανο ελληνικό προηγούμενο, ενώ ταυτοχρόνως απαλείφει από το πρόγραμμά του, όσο και αν παραμένει μια δύναμη καταγγελίας της λιτότητας, την διεκδίκηση της διαγραφής του δημόσιου χρέους. Με τα λόγια του Iglesias: «Θα πρέπει να αναλύσουμε την κατάσταση. Αν το πετρέλαιο είναι φθηνό, αυτό αλλάζει τα πράγματα. Αν έχει υπάρξει μια γενική υποτίμηση του ευρώ που διευκολύνει τις εξαγωγές, αυτό προφανώς αλλάζει τα πράγματα»..

Υιοθετώντας το τελευταίο διάστημα μια περισσότερο ιεραρχική και λιγότερο «οριζόντια» οργανωτική δομή, το Podemos επιχειρεί να υπερβεί τον διχασμό ανάμεσα σε μία πτέρυγα η οποία επιμένει στην «αγκύρωση» του κόμματος σε αναγνωρίσιμα αριστερές θέσεις και μία πτέρυγα η οποία προκρίνει τη «διείσδυση» στα πιο διαφορετικά ακροατήρια.

Όπως όμως τονίζει δηκτικά για τους οραματισμούς της ηγετικής ομάδας η πρώην ευρωβουλευτής και επικεφαλής του κόμματος στην Ανδαλουσία Teresa Rodriguez «Το Podemos δεν είναι πανεπιστημιακό εγχείρημα». Άλλωστε οι αναπάντητες προκλήσεις που αντιμετωπίζει είναι αφενός ότι με τις κατηγορίες περί κάστας δεν αντιμετωπίζεται λ.χ. το Ciudadanos και αφετέρου ότι στην παρούσα φάση η Ισπανία γνωρίζει το υψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης της τελευταίας επταετίας.