Ημέρα μνήμης –και ντροπής– η σημερινή για την Ευρώπη, καθώς συμπληρώνονται είκοσι χρόνια από τη σφαγή χιλιάδων μουσουλμάνων αμάχων από σερβοβοσνιακές (παρα)στρατιωτικές δυνάμεις στη Σρεμπρένιτσα της ανατολικής Βοσνίας. Πρόκειται χωρίς αμφιβολία για ένα από τα χειρότερα εγκλήματα πολέμου που διαπράχτηκε στην Ευρώπη μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, αντάξια αντίστοιχων πράξεων των ναζί.
Ημέρα μνήμης –και ντροπής– η σημερινή για την Ευρώπη, καθώς συμπληρώνονται είκοσι χρόνια από τη σφαγή χιλιάδων μουσουλμάνων αμάχων από σερβοβοσνιακές (παρα)στρατιωτικές δυνάμεις στη Σρεμπρένιτσα της ανατολικής Βοσνίας. Πρόκειται χωρίς αμφιβολία για ένα από τα χειρότερα εγκλήματα πολέμου που διαπράχτηκε στην Ευρώπη μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, αντάξια αντίστοιχων πράξεων των ναζί.
Για την ίδια τη θηριωδία της εθνοκάθαρσης, τα γεγονότα είναι γνωστά και αμείλικτα για τους «ομόδοξους» Σέρβους. Τον Ιούλιο του 1995 οι σερβικές δυνάμεις κατέλαβαν αμαχητί τη Σρεμπρένιτσα, έναν στενό μουσουλμανικό θύλακα μέσα στο έδαφος που ελεγχόταν από τους Σέρβους. Τα Ηνωμένα Εθνη είχαν κηρύξει τον θύλακα «προστατευμένη ζώνη», διότι αποτελούσε καταφύγιο για περίπου εξήντα χιλιάδες Βόσνιους μουσουλμάνους πρόσφυγες: όταν όμως κατέφτασαν οι πάνοπλοι και διψασμένοι για αίμα Σερβοβόσνιοι, παρέα με μια χούφτα Ελληνες εθνικιστές και άλλους ξένους εθελοντές ή μισθοφόρους, υπό την διοίκηση του στρατηγού Ράτκο Μλάντιτς, οι κυανόκρανοι ΝΑΤΟϊκοί «προστάτες» δεν ήταν εκεί για να προασπίσουν τα θύματα. Τόσο η στρατιωτική διοίκηση του ΟΗΕ στη Βοσνία, η UNPROFOR, όσο και το ΝΑΤΟ, αγνόησαν επιδεικτικά κάθε έκκληση για πρόσθετη βοήθεια.
Στο χωριό Ποτοτσάρι βρισκόταν η στρατιωτική βάση του ολλανδικού τάγματος, που είχε αναλάβει την προστασία της πόλης. Με την είσοδο των σερβικών δυνάμεων στη Σρεμπρένιτσα, στις 11 Ιουλίου, δεκάδες χιλιάδες μουσουλμάνοι –στην πλειονότητά τους γυναικόπαιδα και ηλικιωμένοι– κατέφυγαν εκεί, νομίζοντας ότι θα τους προστατέψουν οι δυνάμεις του ΟΗΕ, κατέκλυσαν τον χώρο, γύρω από την ολλανδική στρατιωτική βάση. Αρχικά, οι Σερβοβόσνιοι παραστρατιωτικοί τούς καθησύχασαν, μοιράζοντας γλυκά στα μικρά παιδιά, ενώ ο Μλάντιτς και τα πρωτοπαλίκαρά του χάιδευαν τα κεφαλάκια τους και υπόσχονταν μπροστά στις κάμερες ότι κανείς δεν θα πάθει κακό. Τη νύχτα, όμως, όταν έφυγαν τα τηλεοπτικά συνεργεία, άνοιξαν οι πύλες της Κόλασης: οι Σέρβοι παραστρατιωτικοί ξεχώριζαν τα νεαρά κορίτσια και τα βίαζαν ομαδικά, ενώ μετέφεραν όλους τους άνδρες άνω των 16 ετών σε στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Οι περισσότεροι νέοι άντρες, πάνω από έντεκα χιλιάδες, μην πιστεύοντας τις διαβεβαιώσεις, είχαν καταφύγει στα δάση, προσπαθώντας να περάσουν μέσα από τον στρατιωτικό κλοιό των Σέρβων και να φτάσουν στην Τούζλα, που ελεγχόταν από τον βοσνιακό στρατό. Μόλις 4.500 άνδρες τα κατάφεραν: το σερβικό πυροβολικό «ξετρύπωσε» τους υπόλοιπους βομβαρδίζοντάς τους επί ένα εικοσιτετράωρο, και τμήματα Σερβοβόσνιων «κυνηγών κεφαλών» χτένισαν πιθαμή προς πιθαμή τα δάση. Σύμφωνα με μαρτυρίες επιζώντων στο διεθνές ποινικό δικαστήριο της Χάγης, οι μουσουλμάνοι που συλλαμβάνονταν εκτελούνταν επί τόπου, ή οδηγούνταν στα χωριά Κράβιτσα, Μπράνιεβο και Πίλιτσι, όπου τους εκτελούσαν δέκα-δέκα με οπλοπολυβόλα. Ενας από τους φονιάδες περιέγραψε στη Χάγη τη μαζική εκτέλεση 500 μουσουλμάνων στο Πίλιτσι: για να μη χάνουν χρόνο, οι Σέρβοι έκλεισαν όλους τους μουσουλμάνους στο κτίριο του πολιτιστικού κέντρου και τους σκότωσαν ρίχνοντας χειροβομβίδες από τα παράθυρα…
Κροκοδείλια δάκρυα
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, από τις 11 μέχρι τις 17 Ιουλίου εκτελέστηκαν συνολικά 8.372 Βόσνιοι μουσουλμάνοι από τους οποίους οι 1.042 ήταν έφηβοι κάτω των 18. Μέχρι σήμερα έχουν βρεθεί τα λείψανα 6.241 θυμάτων που τάφηκαν στο κοιμητήριο- μνημείο στο Ποτοτσάρι. Εκεί, πάνω από τις ταφόπλακες των αθώων θυμάτων, ποτάμι χύνονται σήμερα τα κροκοδείλια δάκρυα των Ευρωπαίων και Αμερικανών αξιωματούχων, που πρωταγωνίστησαν τότε στη δημιουργία των συνθηκών για τη διάσπαση της πρώην Γιουγκοσλαβίας και τον δεκαετή σχεδόν εμφύλιο, του οποίου η Σρεμπρένιτσα αποτελεί μόνο μία –τη χειρότερη ίσως– από τις πολλές μαύρες σελίδες.
Εξίσου υποκριτικό, για όσους θυμούνται τα γεγονότα, είναι και το χτεσινό ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, με το οποίο καταδικάζεται «με τον εντονότερο δυνατό τρόπο» η «γενοκτονία» στη Σρεμπρένιτσα, στις 11 Ιουλίου του 1995 και τονίζεται ότι «τέτοια αποτρόπαια εγκλήματα» δεν πρέπει να συμβούν ποτέ ξανά. Τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, λέει, τιμούν τη μνήμη όλων των θυμάτων της σφαγής και «όλων των θηριωδιών κατά τη διάρκεια των πολέμων στην πρώην Γιουγκοσλαβία» και τονίζουν ότι η σημερινή επέτειος θα πρέπει να είναι «μια νέα υπενθύμιση για τους κινδύνους των ακραίων μορφών εθνικισμού και μισαλλοδοξίας στην κοινωνία, που επιτείνονται ακόμη περισσότερο στο πλαίσιο του πολέμου». Δεν λένε όμως κουβέντα για τα «δακτυλικά αποτυπώματα» των μεγάλων δυνάμεων της Ευρώπης, και ιδιαίτερα των Γερμανών, των Γάλλων και των Εγγλέζων – τις «παροτρύνσεις» τους σε Σλοβένους, Κροάτες, Βόσνιους μουσουλμάνους και τελικά προς τους Αλβανόφωνους για να αποσχιστούν, αλλά και την πρακτική βοήθεια σε όπλα, χρήματα και μισθοφόρους εκπαιδευτές -«συμβούλους»- για μια ολόκληρη δεκαετία, ούτε βεβαίως έχουν κάτι να πουν για την «αδράνεια» των 100 Ολλανδών κυανόκρανων και των χιλιάδων άλλων «προστατών» της UNPROFOR και του ΝΑΤΟ.
Η πτώση της Σρεμπρένιτσα σήμανε πάντως την αρχή του τέλους για τον βοσνιακό εμφύλιο. Η σφαγή, και κυρίως η αδυναμία των δυνάμεων του ΟΗΕ να την εμποδίσει, σε συνδυασμό με την εμφανή πλέον επικράτηση των Σέρβων στα περισσότερα μέτωπα, ανάγκασε τη διεθνή κοινότητα – και ιδίως την Αμερική – να παρέμβει και να βομβαρδίσει τις σερβοβοσνιακές θέσεις. Ακολούθησε η συνθήκη του Ντέιτον, που δημιούργησε μεν το «ομοσπονδιακό κράτος» της Βοσνίας, αλλά στην πραγματικότητα δεν έλυσε το πρόβλημα, αφού η πάμφτωχη Βοσνία παραμένει στην ουσία ένα προτεκτοράτο της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ, αλλά και μια εθνο-θρησκευτική πυριτιδαποθήκη έτοιμη ανά πάσα στιγμή να εκραγεί.
Πρόσφατα σχόλια