Ποιος κυβερνά αυτή την Ένωση;

του Κώστα Ράπτη

Το ερώτημα “Ποιος κυβερνά αυτή την Ένωση;” επανήλθε επιτακτικά στο προσκήνιο, μετά την πρωτοβουλία του προέδρου της Κομισιόν να συγκαλέσει, εισακούοντας την Βιέννη και το Βερολίνο, αλλά παρακάμπτοντας τον πρόεδρο του Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ, έκτακτη άτυπη μίνι Σύνοδο Κορυφής για αύριο, με αντικείμενο την κατάσταση στον “βαλκανικό διάδρομο” των προσφυγικών ροών και με τη συμμετοχή Αυστρίας, Βουλγαρίας, Γερμανίας, Ελλάδας, Κροατίας, Ουγγαρίας, Ρουμανίας, Σλοβενίας, αλλά και της Σερβίας και της ΠΓΔΜ που δεν ανήκουν στην Ε.Ε.

Την άμεση αφορμή δίνει η νέα εστία κρίσης που προέκυψε στην Σλοβενία, μετά το σφράγισμα των ουγγροκροατικών συνόρων, αλλά και τα πενιχρά αποτελέσματα του φλερτ των “28” προς την Άγκυρα, που επισφραγίστηκε από την αμφιλεγόμενη επίσκεψη της καγκελαρίου Μέρκελ στη γείτονα την Κυριακή, μόλις δύο εβδομάδες πριν από τις τουρκικές εκλογές.

Τέλος στις κοινές περιπολίες

Η λογική της απώθησης των προσφυγικών ροών είναι και πάλι κυρίαρχη – και η πίεση των εταίρων μετακυλίεται στην Αθήνα, ως αδυνατούσα να επιβάλλει μια “συντεταγμένη κατάσταση” στα θαλάσσια σύνορά της με την Τουρκία. Ο Γερμανός κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέφεν Ζάιμπερτ επανήλθε για άλλη φορά την Τετάρτη στο ζήτημα, διερωτώμενος γιατί δύο χώρες σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ δεν καταφέρνουν να συνεργασθούν. Τουλάχιστον, όμως, για πρώτη φορά διέκρινε τον αναγκαίο συντονισμό από το σενάριο των κοινών ελληνοτουρκικών ναυτικών περιπολιών – που ως υπόρρητη απειλή πλανώνταν πάνω από τις ευαίσθητες ισορροπίες του Αιγαίου.

Την ίδια ώρα, η Frankfurter Allgemeine κατονόμαζε το κοινό μυστικό: η Τουρκία διευκολύνει τη διέλευση των προσφύγων από τη Συρία στην ευρωπαϊκή επικράτεια, χρησιμοποιώντας το θέμα ως μοχλό πίεσης προς τους 28. Παράλληλα, το Politico με εκτενές δημοσίευμά του εικονογραφούσε το “ανθρώπινο παζάρι των πολλών εκατομμυρίων” που έχει στηθεί στα τουρκικά παράλια.

Η “λίστα απαιτήσεων”

Πράγματι, η αίσθηση ότι είναι αναντικατάστατη για να διαχειριστεί η πελαγωμένη Ε.Ε. την προσφυγική κρίση έχει δημιουργήσει στην Άγκυρα την πεποίθηση ότι μπορεί να διευρύνει τη “λίστα απαιτήσεών” της κατά το δοκούν. Τα τρία δισ. ευρώ που υποσχέθηκαν στην τελευταία Σύνοδο Κορυφής οι “28” θα πρέπει να είναι “νέα κονδύλια” και όχι τμήμα της προβλεπόμενης ούτως ή άλλως προενταξιακής βοήθειας, ενώ το ύψος των αναγκών θα πρέπει να επανεκτιμάται ετησίως – διαμήνυσε ο Αχμέτ Νταβούτογλου. Επιπλέον, κατά τον Τούρκο πρωθυπουργό, η χαλάρωση των απαιτήσεων βίζας για τους Τούρκους πολίτες στην Ε.Ε. από την ερχόμενη άνοιξη, δεν θα αποτελέσει την επιβράβευση, αλλά την προϋπόθεση της συνεργασίας της Άγκυρας στο προσφυγικό, ενώ η αναθέρμανση των ευρωτουρκικών ενταξιακών διαπραγματεύσεων μεταφράζεται σε άνοιγμα τουλάχιστον πέντε διαπραγματευτικών κεφαλαίων.

Από το Κυπριακό στο Κουρδικό

Προσκρούουν βέβαια αυτές οι απαιτήσεις στο βέτο της Κυπριακής Δημοκρατίας, το οποίο, όπως κατέστησε σαφές ο Κύπριος υπουργός Ιωάννης Κασουλίδης με την ευκαιρία της παρουσίας του στο Διαθρησκειακό Φόρουμ των Αθηνών, δεν υποστέλλεται. Όμως η συγκυρία ενθαρρύνει την τουρκική πλευρά να εγείρει και καθαρά πολιτικές απαιτήσεις. Δημοσίευμα της εφημερίδας Χουριέτ υποστηρίζει ότι στη συνάντηση Μέρκελ-Ερντογάν συμφωνήθηκε “κλείσιμο” του Κυπριακού μέχρι τον Μάρτιο. Το τελεσίγραφο προς την ελληνοκυπριακή πλευρά είναι να εγκρίνει μέχρι τότε με δημοψήφισμα την όποια συμφωνία προκύψει από τις δικοινοτικές συνομιλίες, ειδάλλως η διεθνής κοινότητα θα αποδεχθεί ως λύση την υφιστάμενη διχοτόμηση. Ίσως για αυτό ο μεσολαβητής του ΟΗΕ στις συνομιλίες Έσπεν Μπαρτ Άιντα να επισήμανε ότι προέχει μια “καλή” παρά μια “βιαστική λύση”.

Ακόμη και στο κουρδικό ζήτημα, η γείτων αισθάνεται ότι είναι σε θέση να ζητά, όπως το έπραξε στην τελευταία του συνεδρίαση του Εθνικό Συμβούλιο Ασφαλείας της Τουρκίας, από τη διεθνή κοινότητα να καταγράψει ως τρομοκρατική οργάνωση, καθότι “προέκταση του ΡΚΚ”, το PYD των Κούρδων της Συρίας, στο οποίο επενδύουν και ΗΠΑ και Ρωσία για την καταπολέμηση του Ισλαμικού Κράτους.