H Kουρδική Δημοκρατική Aυτονομία και τι μπορούμε να διδαχθούμε από αυτήν (1)

από την τοπικοποίηση

Οι Κούρδοι, έθνος μοιρασμένο σε τέσσερα κράτη είναι το πιο μεγάλο –πληθυσμιακά- αλύτρωτο έθνος στον κόσμο. Έχει μπει πάλι στο προσκήνιο τα τελευταία χρόνια γιατί ένα σημαντικό τμήμα του έχει επιδοθεί σε μια επανάσταση η οποία δείχνει και το δρόμο για όλους τους λαούς, ώστε να υπάρξει καλύτερη μοίρα για όλον τον πλανήτη.

Ένας λαός που στο παρελθόν είχε φεουδαρχικές-πατριαρχικές δομές και έγινε στήριγμα μεγάλων αυτοκρατοριών της Οθωμανικής και της Περσικής, στη συνέχεια  προδόθηκε από τις διεθνείς συμφωνίες όπως της Λωζάννης του 1923 ή της Βαγδάτης του 1955 και από τις υποσχέσεις του Μουσταφά Κεμάλ για αυτονομία, ένας λαός που τα κράτη της Τουρκίας, της Συρίας, του Ιράκ και του Ιράν εφήρμοσαν στο σώμα του πολιτικές εθνοκτονίας, ένας λαός με αργή αστικοποίηση, ένα λαός με ένα συγκρουσιακό μαρξιστικό-λενινιστικό κίνημα, που αργότερα επιχειρούσε αποσχίσεις τύπου «εθνικής-κρατικής αυτοδιάθεσης», κάνει σήμερα μια παραδειγματική επανάσταση. Αρνείται το μοντέρνο κράτος ως υπόδειγμα οργάνωσης διακηρύσσοντας το δημοκρατικό συνομοσπονδισμό, αρνείται την εθνική πολιτική συγκρότηση αποδεχόμενος κάθε άλλη εθνότητα και θρησκευτική συσσωμάτωση, αρνείται την πατριαρχία τοποθετώντας στο επίκεντρο τη γυναίκα, αρνείται το μιλιταρισμό οργανώνοντας μονάδες αυτοάμυνας, αρνείται την ιδεολογική μονοκρατορία ξεπερνώντας τους πολιτικούς ανταγωνισμούς και γραμμές των διαφόρων απελευθερωτικών οργανώσεων σε συμβούλια απελευθέρωσης, αρνείται το κόμμα ως μορφή απελευθέρωσης μετασχηματίζοντάς το σε δύναμη ξεπεράσματος ιεραρχικών δομών, αρνείται τη σύγκρουση με το κράτος και αμύνεται απέναντι σε αυτό αλλά και σε κάθε εισβολέα για να υπερασπίσει της ελευθεριακές του κατακτήσεις, αρνείται να συμμαχήσει με τη στρατηγική της αποσταθεροποίησης που έχουν οι δυτικές δυνάμεις και τα ενεργούμενά τους χτίζοντας δομές μιας δημοκρατικής, δίκαιης και οικολογικής κοινωνίας.

Ίσως δεν θα μαθαίναμε κάτι για αυτό, αν δεν υπήρχε η συντονισμένη επέλαση του Ισλαμικού Κράτους και στην περιοχή του Νότιου Κουρδιστάν για τη δημιουργία του «Λεβάντε». Αντίστροφα με την αραβική άνοιξη που αποδεκατίστηκε πολύ γρήγορα ως δύναμη αγανάκτησης χωρίς οργάνωση, όραμα και προοπτική ελευθερίας και χρησιμοποιήθηκε ως πεδίο βολής υπερατλαντικών συμφερόντων και τοπικών επεκτατισμών, οι κούρδοι διάλεξαν το δρόμο ενός θετικού προτάγματος, ενός αμυντικού ριζοσπαστισμού, μιας Δημοκρατικής Αυτονομίας. Ο φορέας αυτής της κατεύθυνσης υπήρξε το κόμμα Δημοκρατικής Ενότητας PYD<span “font-size:11.0pt;line-height:115%;=”” font-family:”calibri”,”sans-serif”;mso-fareast-font-family:calibri;mso-bidi-font-family:=”” “times=”” roman”;mso-ansi-language:el;mso-fareast-language:en-us;mso-bidi-language:=”” ar-sa”=””>[1] και το Κίνημα των Συμβουλίων TEV-DEM<span “font-size:11.0pt;line-height:115%;=”” font-family:”calibri”,”sans-serif”;mso-fareast-font-family:calibri;mso-bidi-font-family:=”” “times=”” roman”;mso-ansi-language:el;mso-fareast-language:en-us;mso-bidi-language:=”” ar-sa”=””>[2].

Θα δημοσιεύσουμε στη συνέχεια το πώς έχουν χτίσει βήμα-βήμα τις δομές αυτής της Δημοκρατικής Αυτονομίας. Τα στοιχεία τα παίρνουμε από το βιβλίο «Η επανάσταση στη Ροχάβα»( Revolution in Rojava, στα Γερμανικά, των Anja Flach, Ercan Ayboga, Michael Knapp

Ξεκινάμε από την οικοδόμηση της δικαιοσύνης.

1. Η οικοδόμηση του συστήματος δικαιοσύνης

Μια σημαντική βάση για την οικοδόμηση του νέου συστήματος δικαιοσύνης ήταν οι «επιτροπές ειρήνης και συναίνεσης» που είχαν δημιουργηθεί από την δεκαετία του 1990 στις πόλεις της Συρίας με πλειοψηφία κούρδικου πληθυσμού.  Μέχρι πρόσφατα είχαν το καθήκον να φροντίζουν στη γειτονιά και τον τόπο τους για την κοινωνική ειρήνη, ενάντια στην εγκληματικότητα, τις κατηγορηματικές πράξεις και την κοινωνική αδικία. Στην περίοδο του καθεστώτος Μπάαθ λειτουργούσαν στην παρανομία και παράλληλα με το υπάρχον σύστημα δικαιοσύνης του.

Η εμπειρία αυτών των επιτροπών είχε σαν αποτέλεσμα ότι από το 2012 στις απελευθερωμένες περιοχές της Rojava δεν επικράτησε κανένα χάος όσον αφορά στην απόδοση δικαιοσύνης. Αμέσως έδωσαν λύση στο πρόβλημα όπου υπήρχαν ήδη και όπου έλειπαν  δημιουργήθηκαν με το υπάρχον μοντέλο. Στη συνέχεια υπήρξε μια παραπέρα εξέλιξή τα τελευταία δύο χρόνια στις απελευθερωμένες περιοχές. Ιδρύθηκαν από  19.7.2012 στις διάφορες περιοχές τοπικά συμβούλια δικαιοσύνης. (στα κουρδικά: Diwana Adalet). Προήλθαν από πρωτοβουλία του TEV-DEM.  Στα Συμβούλια Δικαισύνης κινητοποιήθηκαν δικαστές, δικηγόροι, εισαγγελείς και άλλοι νομικοί που αποκήρυξαν το κυρίαρχο καθεστώς Επιπρόσθετα εκλέχθηκαν και τοποθετήθηκαν και μέλη των επιτροπών «ειρήνης και συναίνεσης» καθώς και πρόσωπα από τα λαϊκά συμβούλια. Αυτά το συμβούλια δικαιοσύνης  είναι από τότε αποφασιστικά για την οικοδόμηση του νέου συστήματος δικαιοσύνης.

Ενώ το Συμβούλιο Δικαιοσύνης του καντονίου Cizîrê έχει 11 μέλη, στο Afrîn και Kobanî έχει από επτά πρόσωπα. Πρέπει να συντονίζουν την απόδοση δικαιοσύνης και δίνουν λόγο στα λαϊκά συμβούλια. Στο κατώτατο επίπεδο του νέου συστήματος βρίσκονται οι επιτροπές ειρήνης και συναίνεσης, οι οποίες δημιουργήθηκαν στα χωριά, στις συνοικίες και εν μέρει μάλιστα ανά δρόμο.   Μόνο αν μια περίπτωση δε μπορεί να αντιμετωπισθεί στη βάση της συναίνεσης, προωθείται στην επόμενη βαθμίδα. Δύσκολες περιπτώσεις όπως δολοφονίες, δεν διαπραγματεύονται σε αυτές τις επιτροπές και πάνε κατευθείαν στην επόμενη βαθμίδα.  Στο δημοτικό επίπεδο υπάρχει μια διπλή δομή αυτών των επιτροπών ειρήνης και συναίνεσης. Από τη μια οι επιτροπές που είναι υπεύθυνες για προστριβές και  αδικήματα  εν γένει και από την άλλη οι επιτροπές γυναικών για περιπτώσεις πατριαρχικής βίας, αναγκαστικού γάμου, πολυγαμίας κ.λπ. Οι τελευταίες είναι συνδεδεμένες απευθείας με το γυναικείο κίνημα  Yekîtiya Star.

Στο επόμενο στάδιο, υπάρχουν τα Δικαστήρια του Λαού (κουρδικά: Dadgeha gel) σε όλες τις μεγάλες πόλεις, οι οποίες είναι  κέντρα περιοχών. Τα Δικαστήρια του Λαού στήθηκαν από τα Συμβούλια Δικαιοσύνης . Οι δικαστές αυτών των δικαστηρίων μπορεί να προταθούν τόσο από τα συμβούλια δικαιοσύνης, όσο και από τον κάθε κάτοικο της εν λόγω περιοχής. Οι προτάσεις συζητούνται στα Συμβούλια του Λαού στο επίπεδο περιφέρειας και  επιλέγονται επτά πρόσωπα για κάθε περιοχή. Οι προτεινόμενες-οι  δεν χρειάζεται να είναι νομικοί. Κατά κανόνα, εκλέγονται και κάποιες-οι χωρίς να έχουν νομικό υπόβαθρο. Αυτό είναι ένα σημείο το οποίο το διαφοροποιεί από τα άλλα νομικά συστήματα. Ωστόσο, η πολύ πιο σημαντική διαφορά είναι το γεγονός ότι ο πληθυσμός μέσω του Λαϊκού Συμβουλίου έχει τη δυνατότητα να διορίσει σαν δικαστές τους ανθρώπους που μπορούν να εκπροσωπούν τα συμφέροντα της κοινωνίας.

Τα επόμενα ανώτερα επίπεδα του συστήματος δικαιοσύνης στη Rojava δεν διαφέρουν σχεδόν καθόλου από τα συστήματα δικαιοσύνης άλλων κρατών. Μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας ενώπιον του Λαϊκού Δικαστηρίου, ένας διάδικος μπορεί να υποβάλει  ένσταση σε ανώτερο δικαστήριο (Dadgeha Istinaf). Τέτοια ανώτερα δικαστήρια υπάρχουν συνολικά τέσσερα για όλη τη Rojava, δύο στο Cizîrê και από ένα στο Kobanî και Afrîn. Οι δικαστές από δω και πάνω πρέπει να είναι νομικοί. Το ακόμη υψηλότερο επίπεδο  αποτελεί το Περιφερειακό Δικαστήριο (Dadgeha Neqit). Τέτοιο υπάρχει μόνο ένα και για τις τρεις περιφέρειες (καντόνια) της Rojava. Τέλος, υπάρχει και το Συνταγματικό Δικαστήριο (Dadgeha Hevpeyman). Οι επτά δικαστές του αποφασίζουν κατά πόσον τηρούνται το Κοινωνικό Συμβόλαιο και οι άλλοι σημαντικοί νόμοι στις διαδικασίες και σε κάθε απόφαση που παίρνει η κυβέρνηση.

Για την έννοια του δημοσίου συμφέροντος εργάζονται σε κάθε περιφέρεια αντίστοιχα δικηγόροι του Λαϊκού Συμβουλίου (Dozgerî). Σε αυτό συνδράμουν και εισαγγελείς σε κάθε περιφέρεια της Rojava. Στην κορυφή του συστήματος δικαιοσύνης είναι το Συμβούλιο Δικαιοσύνης (Meclîsa Adalet), που συγκεντρώνει όλους τους παράγοντες της δικαιοσύνης σε μια περιοχή.

Κάθε ένα από τα τρία συμβούλια δικαιοσύνης αποτελείται από συνολικά 23 άτομα, τα οποία κατανέμονται ως εξής: τρεις εκπρόσωποι του νεοϊδρυθέντος τον Ιανουάριο του 2014 Υπουργείου Δικαιοσύνης, έντεκα από το Συμβούλιο Δικαιοσύνης (στην περιοχή Cizîrê υπάρχουν περισσότερα τέτοια συμβούλια, τα οποία παρέχουν τα έντεκα πρόσωπα), επτά από το Συνταγματικό Δικαστήριο και δύο από το σύλλογο δικηγόρων. Ένας/μια Πρόεδρος εκφράζει το Συμβούλιο Δικαιοσύνης προς τα έξω. Η σύνθεσή του είναι μια άλλη σημαντική διαφορά από τα συμβατικά συστήματα δικαιοσύνης, επειδή η νέα μεταβατική κυβέρνηση με τρεις απεσταλμένους  έχει μόνο μικρή επίδραση, από νομική άποψη.

Τα καθήκοντα του Συμβουλίου Δικαιοσύνης είναι να προσαρμόσει το σύνολο του νομικού συστήματος στις ανάγκες της ταχέως μεταβαλλόμενης και εκδημοκρατικοποιημένης κοινωνίας. Αναμφίβολα στην πρώτη γραμμή είναι η περαιτέρω οικοδόμηση του συστήματος δικαιοσύνης. Διότι έχει μεν την σπονδυλική του στήλη, αλλά πολλές λεπτομέρειες και οι διαδικασίες δεν έχουν συζητηθεί και αποφασισθεί ακόμη πλήρως και λεπτομερώς. Εδώ, το νομικό σύστημα αντιμετωπίζει μια μεγάλη πρόκληση, αφενός να επεξεργασθεί νέες νομικές βάσεις (ιδιαίτερα το κοινωνικό συμβόλαιο), αφετέρου να ασχοληθεί με τους υπάρχοντες νόμους της Συρίας, καθώς δεν είναι όλοι οι τομείς του δικαίου που καλύπτονται από τη νέα νομοθεσία. Δεν θα χρειασθούν οπωσδήποτε νέοι νόμοι σε όλους τους τομείς βέβαια. Κάθε νόμος, κάθε ρύθμιση και κατεύθυνση θα αναλυθεί εκ νέου, τα αντιδημοκρατικά στοιχεία θα διαγραφούν ή θα αντικατασταθούν από νέα,  καθώς και θα προστίθενται και άλλα που χρειάζονται. Αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι οι τρεις περιοχές αυτοκατανοούνται σαν (δημοκρατικά) τμήματα του κράτους της Συρίας.

Εάν ένας δημοκρατικός μετασχηματισμός δεν θα είναι δυνατός, θα διατυπωθεί ένας εντελώς νέος νόμος για το εν λόγω θέμα. Επιπλέον, το Συμβούλιο δικαιοσύνης συμβουλεύεται και συνεδριάζει σχετικά με επικείμενα τεχνικά και διοικητικά θέματα. Τα προβλήματα και τα αιτήματα του σώματος των δικηγόρων επίσης συζητούνται στο Συμβούλιο Δικαιοσύνης και βρίσκονται από κοινού λύσεις. Μέχρι σήμερα έχουν γίνει πολλές συζητήσεις και διαβουλεύσεις χωρίς μεγάλες συγκρούσεις. Λόγω των χρονικών περιορισμών στο να θεσπισθεί γρήγορα ένα λειτουργικό σύστημα δικαιοσύνης, δεν υπήρχαν και πολλά περιθώρια για συζήτηση. Μερικές πιο βαθιές συζητήσεις αναβλήθηκαν για τα επόμενα χρόνια, όταν θα έλθουν ειρηνικές περίοδοι.

<span “font-size:10.0pt;line-height:115%;font-family:”calibri”,”sans-serif”;=”” mso-fareast-font-family:calibri;mso-bidi-font-family:”times=”” roman”;=”” mso-ansi-language:el;mso-fareast-language:en-us;mso-bidi-language:ar-sa”=””>[1] PYD: Partiya Yekîtiya Demokrat –Κόμμα Δημοκρατικής Ενότητας. Ιδρύθηκε το 2003. Το PYD είναι το μεγαλύτερο πολιτικό κόμμα των Κούρδων στην Rojava / Συρία και είναι ένας εκπρόσωπος της Δημοκρατικής Αυτονομίας.

<span “font-size:10.0pt;line-height:115%;font-family:”calibri”,”sans-serif”;=”” mso-fareast-font-family:calibri;mso-bidi-font-family:”times=”” roman”;=”” mso-ansi-language:el;mso-fareast-language:en-us;mso-bidi-language:ar-sa”=””>[2] TEV-DEM: Tevgera Demokratik, που σημαίνει Κίνημα των Συμβουλίων.