ο σωβινισμός της ευημερίας

Χαρακτηριστικός χαρτης της EFA

Μπίζνες που κερδίζουν από την απώλεια

(Μαδρίτη/Βαρκελώνη/Βερολίνο) Καθοδηγούμενες από την κρίση του Ευρώ και την γερμανική επιβολή λιτότητας, οι αποσχιστικές διαθέσεις της ισπανικής επικράτειας της Καταλονίας γίνονται ολοένα και πιο έντονες. Έπειτα από μια μεγάλη διαδήλωση που απαίτησε την απόκτηση κυρίαρχου κράτους, το περιφερειακό κοινοβούλιο και ο πρωθυπουργός του ανακοίνωσαν την πρόθεσή τους να διοργανώσουν ένα αποσχιστικό δημοψήφισμα κατά την επόμενη κοινοβουλευτική θητεία. Νέες πρόωρες εκλογές έχουν προγραμματιστεί στα τέλη Νοεμβρίου. Σύμφωνα με την Βαρκελώνη, η απόσχιση από την Ισπανία πρέπει να προκύψει ακόμα και αν κάτι τέτοιο συνεπάγεται την παραβίαση των ισχύοντων νόμων. Οι Καταλανοί αποσχιστές λαμβάνουν γερμανική υποστήριξη εδώ και πάρα πολύ καιρό. Το κόμμα των Πρασίνων βρίσκεται στην ίδια ευρωπαϊκή παράταξη που συμμετέχουν και τα αποσχιστικά κόμματα. Η οργάνωση-ομπρέλα τους έχει δημοσιοποιήσει χάρτες στους οποίους η πλειοψηφία των ευρωπαϊκών εθνών παρουσιάζονται κατακερματισμένες σε μικρότερες οντότητες –χάρτης που περιλαμβάνει και το έθνος της Καταλονίας. Σύμφωνα με αυτόν, η Γερμανία έχει προσαρτήσει την Αυστρία, την γερμανόφωνη περιοχή της Ελβετίας και αρκετές άλλες περιοχές. Η συνεργασία με την Καταλονία, που συνδιοργάνωσε, την κορυφαία Έκθεση Βιβλίου της Φρανκφούρτης το 2007, έδωσε μεγάλη ώθηση στους αποσχιστές. Η ειδική συνεργασία του γερμανικού κρατιδίου της Βάδης Βυρτεμβέργης παρέχει οικονομική στήριξη στις αποσχιστικές προσπάθειες –και καταδεικνύει μια προοπτική διάσπασης της Ευρώπης μεταξύ ενός οικονομικά επιτυχημένου πυρήνα, και περιθωριοποιημένων ζωνών χτυπημένων από την φτώχεια, η οποία εξάλλου αποκρυσταλλώνεται και μέσα στην Ευρωζώνη.

Ένα νέο έθνος

Οι αποχιστικές τάσεις της Καταλονίας εντάθηκαν από την 11^η Σεπτεμβρίου της παρούσας χρονιάς (στμ 2012), την ημέρα που οι Καταλανοί εθνικιστές γιορτάζουν την εθνική τους επέτειο, όταν 1 ½ εκατομμύρια άνθρωποι (περί το 1/5 του πληθυσμού της περιοχής) διαδήλωσαν στην Βαρκελώνη υπό το σύνθημα (Καταλονία, ένα νέο ευρωπαϊκό έθνος). Αφού ακολούθησε μια σκιαμαχία με την Μαδρίτη, ο περιφερειακός πρωθυπουργός Αρτούρο Μας, προγραμμάτισε έκτακτες εκλογές κατά τα τέλη Νοεμβρίου, οι οποίες επενδύθηκαν και με την οργάνωση ενός δημοψηφίσματος που θα έθετε το ερώτημα της απόσχισης. Τα 2/3 των βουλευτών του καταλανικού κοινοβουλίου υποστηρίζουν τις προτάσεις του. Ευρωβουλευτές διάφορων Καταλανικών κομμάτων απηύθυναν πρόσφατα μια έκκληση υπογραφών στον Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ζητώντας ένα «δημοκρατικό και διάφανο χρονοδιάγραμμα για μια διαδικασία ανεξαρτητοποίησης της Καταλονίας» (1). Ακόμα και αν Ισπανοί αξιωματούχοι έχουν ήδη ξεκαθαρίσει ότι ένα δημοψήφισμα μπορεί να διοργανωθεί μόνον υπό την κεντρική κυβέρνηση και ότι είναι αντισυνταγματικό στην Ισπανία να κηρυχθεί μονομερώς η ανεξαρτησία, ο Μας ανακοίνωση ότι η Καταλονία θα έφευγε, ακόμα κι αν κάτι τέτοιο παραβίαζε το Ισπανικό Σύνταγμα: «Πρέπει να προσπαθήσουμε κάτι τέτοιο μέσα στο πλαίσιο του νόμου, αλλά αν αποτύχουμε, θα προχωρήσουμε έτσι κι αλλιώς» (2).

Σωβινισμός της ευημερίας

Η πρόσφατη κλιμάκωση των αποσχιστικών προσπαθειών μπορεί να αναχθεί στο ξέσπασμα της ευρωπαϊκής κρίσης. Οι προσπάθειες ώστε να κατακτήσει η Καταλονία μια διευρυμένη αυτονομία, στηριγμένη στην οικονομική της ευημερία, δεν είναι καινούριες. Κατά την διάρκεια της δικτατορίας του Φράνκο, το αίτημα αυτό είχε εν μέρει ταυτιστεί με την δημοκρατική αντίσταση. Ωστόσο, από την στιγμή της αποκατάστασης της δημοκρατίας, οι προσπάθειες για την απόσπαση ειδικών δικαιωμάτων από την Καταλονία, επικεντρώθηκαν κυρίως στην διαφύλαξη της ευημερίας της περιοχής –που είναι η πλουσιότερη της χώρας– εναντίον της αναδιανομής που πραγματοποιεί η κεντρική κυβέρνηση, καθώς μέρος του πλούτου της ανακατευθύνεται στον φτωχό Νότο (3). Η κρίση του ευρώ, υπό το καθεστώς λιτότητας που επιβάλει το Βερολίνο, ανάγκασε την Βαρκελώνη να προχωρήσει σε δραστικές περικοπές του προϋπολογισμού της –πράγμα που παρείχε μια βάση για την ευρεία αποδοχή του αποσχιστικού αιτήματος. Η Καταλονία, εφόσον ανεξαρτητοποιηθεί, θα μπορούσε ν’ υπερασπιστεί καλύτερα την ευημερία της, την οποία δεν θα αναγκάζονταν πλέον να μοιράζεται με το ισπανικό κράτος. Η ίδια αντίληψη πυροδότησε τις αποσχιστικές τάσεις στην Φλάνδρα του Βορείου Βελγίου, και στο Νότιο Τίρολο της Βόρειας Ιταλίας (4).

Εθνικά σωβινιστική Ευρώπη

Η Γερμανία έχει συστηματικά στηρίξει τον καταλανικό σωβινισμό στο παρελθόν. Για παράδειγμα οι Γερμανοί πράσινοι ευρωβουλευτές, όπως και οι πράσινοι των άλλων ευρωπαϊκών χωρών, ανήκουν στην ίδια κοινοβουλευτική ομάδα με την Ελεύθερη Ευρωπαϊκή Συμμαχία (EFA). Στην EFA συμμετέχουν η αποσχιστική Ρεπουμπλικανική Αριστερά της Καταλονίας (ERC) και άλλα αποσχιστικά κόμματα από τις υπόλοιπες περιοχές της Ισπανίας. Προβάλλοντας έναν συγκεκριμένο χάρτη στην ιστοσελίδα της, η EFA προπαγανδίζει τον κατακερματισμό πολλών ευρωπαϊκών εθνών σε επιμέρους, εθνοτικά μικροκρατίδια. Έτσι, για παράδειγμα, υποστηρίζει τον διαχωρισμό της Ισπανίας σε επτά κρατίδια, δυο από τα οποία, η Καταλονία και η χώρα των Βάσκων, προσαρτούν και γαλλικά εδάφη. Η Γαλλία, επίσης, προβλέπεται να χάσει ένα μεγάλο μέρος της εθνικής της επικράτειας από την απόσχιση ενός κράτους που θα λέγεται Βρετάνη, και μιας περίεργης οντότητας που θα καλείται «Οξιτανία», και θα προσαρτά επίσης και την Βαλλονία του Βελγίου. Αυτό, με την σειρά του δεν θα υφίσταται ως έθνος. Σύμφωνα με αυτόν τον χάρτη, η Γερμανία θα παραμείνει η μόνη χώρα που θα αυξήσει την επικράτειά της. Ο χάρτης της EFA την παρουσιάζει έχοντας προσαρτήσει την Αυστρία, τις γερμανόφωνες περιοχές Ελβετίας, το Νότιο Τίρολο καθώς και το Ανατολικό Βέλγιο, πράγμα που θα την καθιστούσε κυρίαρχη σε όλη την Ευρώπη εξαιτίας των μεγεθών της. Η Μεγάλη Βρετανία, επίσης θα περιοριζόταν. Το Σκοτσέζικο Εθνικό Κόμμα (SNP) που καλεί σήμερα για την διάσπαση της Βρετανίας ως έθνους, είναι μέλος της EFA. Δυο από τους εκπροσώπους του δουλεύουν στενά με το κόμμα των Γερμανών Πρασίνων, και την ευρωπαϊκή κοινοβουλευτική τους ομάδα (5)

Συνεργαζόμενο Έθνος

Την άνοιξη του 2007, η Γερμανία έδωσε μια ώθηση στις αποσχιστικές τάσεις των Καταλανών, όταν η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου της Φρανκφούρτης επέλεξε για «τιμώμενο έθνος» όχι μια χώρα -όπως κάνει κατά παράδοση κάθε χρόνο– αλλά την περιφέρεια της Καταλονίας. Εκεί, δεν τιμήθηκαν όλοι οι συγγραφείς που βρίσκονται στην Καταλονία παρά μόνο όσοι γράφουν στα καταλανικά. Συγγραφείς που γράφουν στα ισπανικά αποκλείστηκαν από την έκθεση. Κατά την διάρκειά της, θα διανεμηθούν χάρτες που έδειχναν –όμοια με εκείνους της EFA– ένα ανεξάρτητο καταλανικό έθνος, το οποίο προσαρτούσε μάλιστα μια περιοχή της Νότιας Γαλλίας, όπως και την Ανδόρρα. Η έκθεση βιβλίου της Φρανκφούρτης επιφύλασσε παγκόσμια προβολή για τους αυτονομιστές, καθώς και την διαβεβαίωση ότι, από θέση αρχών, οι προσπάθειές τους να επιτύχουν την ανεξαρτησία της Καταλονίας συναντούν την κατανόηση της ισχυρότερης ευρωπαϊκής δύναμης. Όπως συνηθίζεται, το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών παρουσιάζονταν ως χορηγός της έκθεσης (6).

Οι κινητήρες της Ευρώπης

Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι επί δεκαετίες η Καταλονία έχει διατηρήσει ισχυρούς οικονομικούς δεσμούς με την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας. Οι περιοχές της Καταλονίας, της Λομβαρδίας (Ιταλία), των Ρηνανικών Άλπεων (Γαλλία) έχουν υπογράψει το 1988 την συμφωνία συνεργασίας των «τεσσάρων κινητήρων για την Ευρώπη» (7) με το γερμανικό κρατίδιο της Βάδης-Βυρτεμβέργης. Αυτή η συμφωνία παρείχε την βάση για την περαιτέρω ανάπτυξη της οικονομικής συνεργασίας. Η Γερμανία διατηρεί πολύ στενότερες οικονομικές σχέσεις με την Καταλονία, απ’ ό,τι με τις υπόλοιπες ισπανικές περιφέρειες. Αυτά τα είκοσι πέντε χρόνια συνεργασίας, θα επιτρέψουν και στην  Καταλανία να διευρύνει την οικονομική της πρωτοκαθεδρία εντός της Ιβηρικής χερσονήσου –η οποία ταυτόχρονα αποτελεί και την βάση των αποσχιστικών της προσπαθειών.

Οικονομικές κουλτούρες

Η ειδική σχέση της Βάδης Βυρτεμβέργης με την Καταλονία, την Λομβαρδία, και τις Ρηνανικές Άλπεις είναι ένας δείκτης της οικονομικής δομής της Ευρώπης. Ένας ισχυρός οικονομικός πυρήνας, τον οποίον ένας γερμανός ιστορικός εντόπισε να επικεντρώνεται στην Γερμανία και να εκτείνεται στις γειτονικές περιοχές «από την Σκανδιναβία στην Βόρεια Ιταλία, και από την Σιένα στο Οντέρ», και στον οποίον αποδίδεται μια «ενιαία οικονομική κουλτούρα» (8) περικυκλώνεται από εκπτωχευμένες, απελπισμένες χώρες, όπως η Ισπανία και η Ιταλία, όπου οι ελάχιστες οικονομικά ελκυστικές τους ζώνες (Καταλονία, Λομβαρδία) θα συνδέονται, μέσω ειδικών μηχανισμών, με τον γερμανικό πυρήνα. Κάτι τέτοιο ήδη συμβαίνει στο πλαίσιο της Ε.Ε. Εάν η Ελλάδα –και πιθανόν και άλλες νοτιοευρωπαϊκές χώρες– απελαθούν από τη ζώνη του ευρώ, το ζήτημα της καταλανικής απόσχισης και της ενσωμάτωσης σε μια «βορειοευρωπαϊκή ζώνη» θα αποτελέσει ξανά μέρος της ατζέντας. Μερίδες του γερμανικού κατεστημένου θα ευαρεστηθούν (9). Σε οποιαδήποτε περίπτωση, ο διαμελισμός της Ισπανίας, η ίδρυση μιας νέας χώρας στα νοτιοανατολικά της Ιβηρικής χερσονήσου δεν είναι μια προοπτική που απορρίπτουν τα Γερμανικά ΜΜΕ. «Από ευρωπαϊκής σκοπιάς», σύμφωνα με μια κορυφαία γερμανική ημερήσια εφημερίδα «μια κυρίαρχη Καταλονία θα μπορούσε να είναι αποδεκτή». (10).

[1] Ο Juan Carlos προειδοποιεί τους αυτονομιστές ενάντια στις «φαντασιώσεις». Frankfurter Allgemeine Zeitung 20.09.2012

[2] Σώζοντας μέχρι τη δοκιμασία. Frankfurter Allgemeine Zeitung 27.09.2012

[3] Δείτε επίσης τον αγώνα γλωσσών

[4] Δείτε επίσης, το κεντρικό κράτος εναντίον των επιχειρήσεων.

[5] Το πρωτότυπο είναι διαθέσιμο στη διεύθυνση www.e-f-a.org./kaartje.php

[6] Βλέπε επίσης τον αγώνα γλωσσών για την εθνοτική Ευρώπη

[7] Βλέπετε λοιπόν το μέλλον ως λαό

[8], [9] βλέπε τους οικονομικούς πολιτισμούς

[10] Σε κακή ανάγκη. Frankfurter Allgemeine Zeitung 20.09.2012